Mədə qıcqırması sinə nahiyəsində yanma hissi və narahatlıq kimi özünü göstərən həzm problemidir. Adətən yemək borusu ilə mədə arasındakı əzələlərin düzgün işləməməsi nəticəsində baş verir. Bu vəziyyət xüsusilə yeməkdən sonra və ya yatarkən daha aydın görünür. Ümumi simptomlara sinə yanması, mədədə narahatlıq və ağızda acı dad daxildir.
Mədə yanması hər kəsin zaman-zaman yaşaya biləcəyi bir şey olsa da, tez-tez təkrarlanırsa, bu, qastroezofageal reflüks xəstəliyinin (GERD) əlaməti ola bilər. Mədə qıcqırması yemək vərdişləri, stres, siqaret və spirt istifadəsi kimi müxtəlif səbəblərdən yarana bilər və müalicə edilmədikdə həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərə bilər.
Mədə qıcqırmasının əsas səbəbi mədə turşusunun özofagusa geri axması zamanı baş verən turşu reflüdür. Bundan əlavə, yanlış yemək vərdişləri, stres və hamiləlik kimi müxtəlif amillər mədə yanmasına səbəb olur. Mədə qıcqırmasının əsas səbəbləri bunlardır:
Turşu reflüks Mədə qıcqırmasının ən çox görülən səbəbi turşu reflüksudur. Turşu reflüks mədə turşusu özofagusa geri axdıqda baş verir. Normalda mədə ilə yemək borusu arasında yerləşən aşağı özofagus sfinkteri mədə turşusunun özofagusa geri axmasının qarşısını alan əzələ halqasıdır. Ancaq bu sfinkter kifayət qədər güclü olmadıqda və ya düzgün bağlanmadıqda mədədə olan qidalar yenidən özofagusa sızır. Bu vəziyyət sinənin aşağı hissəsində yanma hissi, mədə qıcqırması və boğazda acı dad kimi əlamətlərlə özünü göstərir.
Acılı və yağlı qidalar kimi mədə turşusunu artıran qidaları həddindən artıq yedikdə turşu reflüks daha tez-tez baş verir. Bundan əlavə, tez-tez əyilmək və ya uzanmaq da mədə yanmasına səbəb olan turşu axının; artıra bilər. Buna görə də, mədə yanması xüsusilə böyük porsiyalar və yağlı yeməklərdən sonra daha aydın olur.
Qidalanma vərdişlərinin təsiri. Yanlış qidalanma vərdişləri mədə yanmasına səbəb olan mühüm amillərdəndir. Xüsusilə ədviyyatlı, yağlı və turşulu qidalar mədə turşusunu artırır, reflüksə və buna görə də mədə qıcqırmasına səbəb olur. Qızardılmış qidalar, turşulu içkilər, pomidorlar, limon turşusu olan qidalar (portağal, limon kimi) və qəhvə kimi mədə turşusunu stimullaşdıran qidalar da mədə yanmasına səbəb olur.
Qazlı içkilər də mədəni genişləndirir, təzyiqi artırır və reflüksə səbəb olur. Əgər mədə yanması tez-tez baş verirsə, belə qida və içkilərdən uzaq durmaq məsləhətdir. Bundan əlavə, həddindən artıq yemək mədəni doldurur, təzyiqi artırır və mədə turşusunun özofagusa sızması ehtimalını artırır. Buna görə də, mədə yanmalarının qarşısını almaq üçün kiçik hissələrdə, tez-tez fasilələrlə yemək daha yaxşıdır. Yeməkdən dərhal sonra uzanmaq və ya əyilmək də turşu reflüsinə səbəb ola bilər. Buna görə də yeməkdən sonra ən azı iki saat dik durmaq məsləhətdir.
Stres. Stres mədə qıcqırmasına dolayı təsir göstərir. Stres orqanizmin bir çox fizioloji sistemlərinə təsir edir və həzm sistemi də öz payını alır. Stres altında olduqda orqanizm mədə turşusu istehsalını artırır və bu da mədə qıcqırmasına səbəb olur. Bundan əlavə, stresli olduğunuz zaman tez yemək və qeyri-sağlam yemək vərdişləri ilə məşğul olmaq kimi davranışlar da reflüks və mədə yanmasını artıra bilər.
Hamiləlik. Mədə qıcqırmasının tez-tez baş verdiyi bir dövrdür. Hamiləlik dövründə hormonların dəyişməsi və böyüyən uterus mədəyə təzyiq göstərərək, turşu axını artıra bilər. Xüsusilə hamiləlik dövründə artan progesteron hormonu mədə və yemək borusu arasındakı aşağı özofagus sfinkterini rahatlaşdırır və turşu reflüks ehtimalını artırır.
Bundan əlavə, uterusun böyüməsi mədəni yuxarı itələyir və mədə turşusunun özofagusa sızması riskini artırır. Mədə qıcqırması hamiləlik dövründə, xüsusilə ikinci və üçüncü trimestrlərdə daha çox olur. Bu dövrdə kiçik hissələrdə yemək, ədviyyatlı və yağlı yeməklərdən uzaq durmaq, yeməkdən dərhal sonra yatmamaq kimi ehtiyat tədbirlərinin görülməsi mədə yanmasını aradan qaldıra bilər.
Siqaret və Alkoqol İstifadəsi. Siqaret və spirt mədə yanmasına səbəb olan digər vacib amillərdir. Siqaret çəkmək mədə ilə yemək borusu (qida borusu sfinkteri) arasındakı əzələlərin genişlənməsinə səbəb olur və mədə turşusunun özofagusa qaçmasını asanlaşdırır. Bundan əlavə, siqaret mədə turşusu istehsalını artıraraq reflüks simptomlarını şiddətləndirir.
Spirt də xüsusilə həddindən artıq qəbul edildikdə mədə turşusunu artırır və yemək borusunda sfinkterin genişlənməsinə səbəb olur. Alkoqol mədəni qıcıqlandıra və mədə selikli qişasına zərər verə bilər, bu da mədə yanmasını artıran başqa bir amildir. Alkoqol qəbulunu məhdudlaşdırmaq və mümkünsə tamamilə dayandırmaq mədə yanmasına nəzarət etmək üçün təsirli bir addımdır.
Artıq çəki və piylənmə. Artıq çəki və piylənmə mədə qıcqırması riskini əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Qarın nahiyəsində yığılan artıq piy mədəyə təzyiq edir və mədə turşusunun yenidən özofagusa sızmasına səbəb olur. Bu təzyiq aşağı özofagus sfinkterini zəiflədə, reflüks və mədə qıcqırmasına səbəb ola bilər. Piylənmə mədə yanmasının daha sıx və şiddətli olmasına səbəb olur və həmçinin qastroezofageal reflüks xəstəliyi (GERD) riskini artırır.
Kilolu insanlar buna görə də çəkilərinə nəzarət etməli və mədə yanmasının qarşısını almaq üçün sağlam bədən çəkisini saxlamağa çalışmalıdırlar. Daimi idman, balanslaşdırılmış qidalanma və həddindən artıq yağlı qidalardan qaçınmaq mədə yanmasını azaltmağa kömək edəcəkdir. Bundan əlavə, kilo itkisi mədədəki təzyiqi azaltmaqla reflüks simptomlarını aradan qaldıra bilər.
Nəticə olaraq mədə qıcqırmasına təkan verən bir çox faktor var və bütün bunlara nəzarət etmək mədə yanmasının qarşısını almaq üçün vacibdir. Düzgün qidalanma, siqaret və spirt istehlakının azaldılması və sağlam bədən çəkisinin qorunması mədə yanmasını nəzarət altında saxlamağa kömək edir.
Mədə yanmasının qarşısını almaq üçün həm həyat tərzini, həm də yemək vərdişlərini dəyişmək vacibdir. Bundan əlavə, mədə yanması davamlı bir problemə çevrilirsə, tibbi müalicə ilə nəzarət edilməlidir. Mədə yanmasının təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün uzunmüddətli həllərin qəbul edilməsi bir insanın həyat keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdıracaqdır.
Qidalanma Tənzimlənməsi. Mədə yanmasının qarşısını almağın ən təsirli yollarından biri yemək vərdişlərinizi tənzimləməkdir. Ədviyyatlı, yağlı və turşulu qidalardan qaçınmaq mədə turşusunu balanslaşdırmağa kömək edir. Mədə turşusunu artıran qidalara qızardılmış qidalar, pomidor əsaslı qidalar, sitrus meyvələri, şokolad və kofein daxildir. Bu qidalar mədə turşusunun özofagusa geri qayıtmasına səbəb olur. Qazlı içkilərdən qaçınmaq və az miqdarda yemək yemək də mədədəki təzyiqi azaldır və reflü riskini minimuma endirir.
Tövsiyə olunan pəhriz düzəlişlərinə kiçik hissələrlə tez-tez yemək daxildir. Bir dəfəyə çoxlu yemək mədəni həddindən artıq doldurur və turşu reflü riskini artırır. Yeməkdən sonra ən azı iki saat dik durmaq da turşu axınının qarşısını almağa kömək edir. Yatmadan dərhal əvvəl yeməkdən qaçınmaq da vacibdir, çünki yemək borusuna turşu axını bu vəziyyətdə daha nəzərə çarpır.
Həyat tərzi dəyişiklikləri. Qidalanmadan əlavə mədə qıcqırmasının qarşısını almaq üçün bəzi həyat tərzi dəyişiklikləri də lazımdır. Siqaret mədə yanmasını artıran mühüm faktordur, çünki siqaret mədə və yemək borusu arasındakı əzələləri genişləndirir və turşunun geri sızmasına səbəb olur. Siqareti tərgitmək mədə yanmasını aradan qaldırır və ümumi həzm sağlamlığını yaxşılaşdırır.
Kilolu və ya obez insanlarda mədə qıcqırması riski daha yüksəkdir. Həddindən artıq çəki qarın nahiyəsinə təzyiq göstərərək mədə turşusunun özofagusa çıxmasına səbəb olur. Buna görə də, sağlam bir çəki əldə etmək və bu çəkini saxlamaq mədə yanmasının qarşısını almaqda təsirli olacaqdır. Müntəzəm məşq etmək və arıqlamaq mədədəki təzyiqi azaldaraq reflü simptomlarını aradan qaldırır.
Bundan əlavə, yuxu rejimini dəyişdirmək də mədə qıcqırmasını aradan qaldıra bilər. Başınızı yuxarı qaldıraraq yatmaq mədə turşusunun özofagusa geri axmasının qarşısını alır. Hündür bir yastıqdan istifadə etmək və ya çarpayının başını bir qədər qaldırmaq bunun üçün təsirli bir tədbir olacaqdır.
Tibbi Müalicə Metodları. Mədə qıcqırması həyat tərzi və pəhriz dəyişiklikləri ilə nəzarət altına alınmazsa, bu halda tibbi müalicə tələb olunur. Tibbi müalicələrə mədə turşusunun istehsalını azaltmaq və ya mədə turşusunun özofagusa qayıtmasının qarşısını alan dərmanlar daxildir. Bu dərmanlar turşu reflü ilə zədələnmiş yemək borusunu qoruyaraq yanma hissini aradan qaldırır.
Mədə qıcqırması problemi tez-tez təkrarlanırsa, həkimlər xəstələrə müvafiq müalicə üsullarını təklif edirlər. Uzun müddət mədə yanması yaşayan insanlarda endoskopik müayinə kimi daha inkişaf etmiş diaqnoz və müalicə üsulları tələb olunur.
Hamiləlikdə ağ axıntı bir çox qadında görülən ümumi və normal bir vəziyyətdir. Bu axıntı tibbdə "leykoreya" adlanır və hamiləlik zamanı baş verən hormonal dəyişikliklər səbəbindən bəzən artır. Xüsusilə, artan estrogen səviyyələri vaginal divarlarda qan axınını artırır və ağ axıntıya səbəb olur. Bu axıntı bədənin infeksiyalara qarşı qoruyucu mexanizmi rolunu oynayır və vaginal bölgəni təmiz saxlamağa kömək edir. Ancaq pis qoxu, qaşınma və ya rəngin dəyişməsi kimi əlamətlərlə müşayiət olunarsa, həkimə müraciət etmək vacibdir.
Diareya olaraq da bilinən ishal bağırsaqlar normaldan daha tez-tez və sulu nəcis çıxardıqda baş verən ümumi bir həzm problemidir. Bu duruma səbəb olaraq infeksiyalar, çirklənmiş qida və suyun istifadəsi, gigiyena qaydalarına riayət edilməməsi və ya bəzi dərmanlar qeyd etmək olar. İshal sadə bir problem kimi görünsə də, əslində riskləri olan durumdur. Bu səbəbdən ishal yaradan amilləri aşkar edib buna qarşı mübarizə aparmaq, ishalı qısa müddətdə aradan qaldırmaq lazımdır.
Hemoroid kimi tanınan babasil anus və düz bağırsağın ətrafındakı damarların genişlənməsi və iltihabı nəticəsində yaranan sağlamlıq problemidir. Hemoroidin səbəbləri arasında bir çox səbəblər var. Yazımızın davamında babasilin səbəbləri, babasilin müalicəsi ilə bütün daha ətraflı tanış olacayıq. Lakin daha əvvəldən də qeyd edək ki, babasil müalicə olunmazsa, xroniki hala gələ və gündəlik həyata mənfi təsir edə bilən bir haldır.
Uşaqlarda bağırsaq qurdları adətən parazitlərin yaratdığı ümumi sağlamlıq problemlərindən biridir. Bağırsaq qurdları 2 yaşdan yuxarı və 6-cı sinifədək uşaqlarda daha çox olur.
Boru hamiləliyi döllənmiş yumurtanın uşaqlıq boşluğu yerinə fallop borusuna implantasiyası zamanı meydana gələn ektopik hamiləliyin, yəni uşaqlıqdankənar hamiləliyin bir növüdür. Normal hamiləliklərdə döllənmiş yumurta uşaqlıq borusu vasitəsilə uşaqlıq boşluğuna çatır və orada inkişafına davam edir. Amma boru hamiləliyində bu proses uşaqlıq borusunda baş verir. Bu, ciddi problemlərə səbəb ola bilər, çünki uşaqlıq borusu çox dardır və böyüməkdə olan embrion üçün kifayət qədər yer və dəstək təmin etmək üçün uyğun olmayan bir quruluşa malikdir.
Müayinə üçün həkimə ehtiyacınız var?
