Kolonoskopiya yoğun bağırsağın müayinəsinə imkan verən diaqnostik üsuldur və uğurlu müayinə üçün bağırsaq tamamilə təmiz olmalıdır. Buna görə də, kolonoskopiyadan əvvəl düzgün pəhriz və hazırlıq prosesi həyati əhəmiyyət kəsb edir.
Ümumiyyətlə, prosedurdan 2-3 gün əvvəl aşağı lifli pəhriz tövsiyə olunur. Bu pəhrizdə tərəvəz, meyvə, bütün taxıl məhsulları və bağırsağı yoracaq sərt qabıqlı qidalardan imtina etmək nəzərdə tutulur. Prosedurdan bir gün əvvəl yalnız şəffaf mayelər içmək tövsiyə olunur.
Bağırsaqların təmizlənməsi üçün həkim tərəfindən tövsiyə olunan işlədici və ya təmizləyici məhlullar vaxtında qəbul edilməlidir. Qidalanma və hazırlıq təlimatlarına əməl olunması prosedurun dəqiqliyini artırır və xəstənin rahatlığını təmin edir.
Kolonoskopiya yoğun bağırsağın (kolon) və düz bağırsağın daxili səthinin müayinəsi üçün istifadə edilən diaqnostik və müalicə üsuludur. Bu prosedur adətən kolonoskop, uzun və elastik bir cihazdan istifadə etməklə həyata keçirilir. Kolonoskopun ucunda kamera və işıq var. Bu yolla həkim bağırsaqların daxili quruluşunu ətraflı şəkildə görə və araşdıra bilir. Kolonoskopiya bağırsaq xəstəliklərinin diaqnozunda və bəzi hallarda müalicəsində mühüm rol oynayır. Bu üsulla aşağıdakı məqsədlər üçün edilir:
Xərçəng Skrinqi: Kolon xərçəngi və poliplərin erkən aşkarlanması üçün müntəzəm olaraq həyata keçirilir.
Bağırsaq Simptomlarının Araşdırılması: Uzun müddət davam edən qarın ağrısı, qanlı nəcis, ishal və qəbizlik kimi simptomların səbəblərini aşkar etmək üçün istifadə edilir.
Poliplərin çıxarılması: Kolonoskopiya zamanı aşkarlanan poliplər adətən xərçəng riskinə görə çıxarılır.
Xəstəliklərin monitorinqi: Crohn xəstəliyi və xoralı kolit kimi xroniki bağırsaq xəstəliklərinin monitorinqində vacibdir.
Prosedur zamanı xəstəyə rahatlamağa kömək etmək üçün adətən sedativ və ya yüngül anesteziya verilir. Kolonoskop düz bağırsaqdan irəli çəkilir və bütün yoğun bağırsaq araşdırılır. Prosedur adətən 30-60 dəqiqə çəkir. Lazım gələrsə, biopsiya üçün toxuma nümunəsi götürülür və ya kiçik poliplər çıxarılır.
Uğurlu kolonoskopiya üçün bağırsaqlar tamamilə təmiz olmalıdır. Buna görə də prosedurdan əvvəl aşağı lifli pəhriz izlənilir və həkimin tövsiyə etdiyi bağırsaq təmizləyici məhlullardan istifadə edilir. Bu hazırlıq prosesinə tam uyğunluq prosesin dəqiqliyini artırır.
Kolonoskopiya xüsusilə kolon xərçəngi riski olan insanlar üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir, çünki bu üsul erkən diaqnoz və müalicə təklif edir.
Bu prosedurun uğurla başa çatması bağırsaqların tam təmizlənməsindən asılıdır. Kolonoskopiyadan əvvəl düzgün qidalanma planına riayət etmək bağırsaqların effektiv təmizlənməsini təmin edir, prosedurun dəqiqliyini artırır və fəsadların riskini azaldır.
Görünüş Sahəsinin Təmizlənməsi. Kolonoskopiya zamanı həkimin bağırsaq divarlarını aydın görməsi üçün prosedurdan əvvəl bağırsaqlar tamamilə boşaldılmalıdır. Düzgün qidalanma bağırsaqda qalan qida hissəciklərinin və nəcisin təmizlənməsinə kömək edir. Bu, həkimə polipləri, lezyonları və digər anormallıqları aydın şəkildə görməyə imkan verir.
Fəsad Riskinin Azaldılması. Yanlış qidalanma bağırsaqda qalıqlar buraxa bilər və bu da cihazın irəliləməsini çətinləşdirir, ağırlaşma riskini artırır. Hazırlıq prosesində uyğun pəhriz təqib edildikdə bağırsaq divarının zədələnməsi və ya prosedur zamanı infeksiya riski azalır. Bundan əlavə, əgər bağırsaqlar kifayət qədər təmiz deyilsə, prosedurun təkrarlanması lazım ola bilər, bu da xəstə üçün əlavə stres və xərc yaradır.
Daha Rahat Prosedur. Kolonoskopiyadan əvvəl düzgün qidalanma bağırsaq təmizləmə məhlullarını daha təsirli edir. Bu, həm proseduru həyata keçirən həkimin, həm də xəstənin təcrübəsini asanlaşdırır. Hazırlıq prosesi zamanı şişkinlik, qaz və narahatlıq azalır.
Artan Diaqnostik Dəqiqlik. Bağırsaqda qalan nəcis qalıqları kiçik poliplərin və ya anormallıqların fərqinə varmağa mane ola bilər. Düzgün qidalanma və bağırsağın təmizlənməsi həkimə prekanseröz lezyonları və ya digər problemləri erkən aşkarlamağa kömək edir.
Unutmayın ki, müayinə zamanı həkim tərəfindən verilən göstərişlərə tam əməl olunması prosedurdan ən yaxşı nəticəni təmin edir.
Qeyd etdiyimiz kimi, prosedurun uğurla həyata keçirilməsi üçün bağırsaqlar tamamilə təmiz olmalıdır. Bu təmizlənmə həm prosedurdan bir neçə gün əvvəl riayət edilməli olan xüsusi pəhriz, həm də bağırsaqları təmizləyən dərmanlarla əldə edilir. Kolonoskopiyadan əvvəl qidalanma planına riayət etmək həkimə bağırsaq divarlarını aydın şəkildə görməyə və dəqiq diaqnoz qoymağa imkan verir. Həm də prosedur zamanı fəsadların riskini azaldır. Bu səbəbdən qidalanma aşağıdakı mərhələyə bölünür:
Kolonoskopiyadan 3 gün əvvəl: Aşağı Lifli Pəhriz. Kolonoskopiyadan 3 gün əvvəl aşağı lifli pəhrizə riayət etmək tövsiyə olunur. Az lifli pəhriz bağırsaqlarda həzm olunmamış qida qalıqlarını və nəcisləri azaltmaqla bağırsaqları təmizləməyi asanlaşdırır. Bu dövrdə ağ çörək, ağ düyü, makaron, dərisi olmayan toyuq, balıq və yumurta yemək məsləhət görülür.
Kolonoskopiyadan 1 gün əvvəl: Mayeyə əsaslanan pəhriz. Kolonoskopiyadan bir gün əvvəl yalnız şəffaf mayelər qəbul edilməlidir. Bu, bağırsaqların tam boşaldılmasını və təmizlənməsini təmin edir. Burada nəzərdə tutulan meyelər su, yağsız toyuq bulyonu, təmiz meyvə şirələri, (alma və ya ağ üzüm suyu kimi pulpasız), şəkərsiz bitki çayları və rəngsiz və qazsız olan idman içkiləridir.
Bu dövrdə tünd rəngli içkilərdən (məsələn, qırmızı və ya bənövşəyi meyvə şirələri) və süd məhsullarından uzaq durmaq lazımdır
Kolonoskopiya olan günün səhəri. Kolonoskopiyadan əvvəl bağırsaqları təmizləmək üçün həkiminizin tövsiyə etdiyi dərmanlardan istifadə etməlisiniz. Bu preparatlar bağırsaqları tamamilə təmizləyir və prosesin daha səmərəli şəkildə aparılmasına şərait yaradır. Prosedurdan bir neçə saat əvvəl bərk qida qəbul etməmək vacibdir. Bu müddət ərzində yalnız su içə bilərsiniz.
Unutmayın ki, kolonoskopiyadan əvvəl düzgün qidalanma prosedurun uğurlu olması üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. Aşağı lifli pəhriz və şəffaf mayelər bağırsağın təmizlənməsini asanlaşdırır və fəsad riskini minimuma endirir. Həkiminizin verdiyi qidalanma təlimatlarına diqqətlə riayət etmək kolonoskopiya prosedurunu həm sizin, həm də həkiminiz üçün daha rahat və səmərəli edəcək.
Kolonoskopiya zamanı bağırsaqların təmizlənməsini təmin etmək üçün prosedurdan bir neçə gün əvvəl xüsusi pəhriz tətbiq edilir və müəyyən qidalardan uzaq durmaq istənilir. Yanlış qida seçimləri bağırsaqda qalıq buraxa bilər və bu, prosedur zamanı görmə sahəsini maneə törədir, prosedurun düzgünlüyünə mənfi təsir göstərir. Bu səbəbdən müayinədən öncə aşağıdakı qidalardan uzaq durmaq lazımdır:
Liflə zəngin qidalar. Kolonoskopiyadan əvvəl yüksək lifli qidalardan qaçınmaq lazımdır. Bu qidalar həzmi çətinləşdirə və bağırsaqda daha çox qalıq buraxa bilər. Sözügedən lifli qidalar bunlardır:
Tərkibində pulpa və toxum olan qidalar. Tərkibində pulpa və toxum olan qidalar həzm olunmadan bağırsaqdan keçə bilər və bu, təmizlənməni çətinləşdirir. Bu qidalara misal olaraq çiyələk və böyürtkən kimi kiçik toxumları olan meyvələri, pomidor və xiyar kimi toxumları olan tərəvəzləri, kətan toxumu və çia toxumu kimi kiçik toxumları qeyd etmək olar.
Yağlı və Qızardılmış Qidalar. Yağlı və qızardılmış qidalar həzmi çətinləşdirə və bağırsaqlarda ağır qalıqlar buraxa bilər. Kolonoskopiyadan əvvəl qızardılmış qidalardan (fri, çips), yağlı ətlərdən (steyk, quzu), tam yağlı süd məhsullarıdan (qaymaq, qaymaqlı süd) uzaq durmaq lazımdır.
Tərkibində Rəng və Boyalar olan qidalar. Rəngli qidalar kolonoskopiya zamanı bağırsaqlarda toplana və həkimin baxışına maneə törədə bilər. Tünd rəngli qidalardan, xüsusilə qırmızı, bənövşəyi və mavi rənglərdən uzaq durmaq lazımdır. Belə qidalar qırmızı meyvə şirələri (albalı, nar), bənövşəyi üzüm, qaragilə və qida boyası olan jele və konfetlərdir.
Süd və süd məhsulları. Bəzi insanlarda süd və süd məhsulları bağırsaq hərəkətlərini artıra, şişkinlik və qaz kimi problemlərə səbəb ola bilər. Laktoza qarşı dözümsüzlüyü olan insanlar süd, qatıq və pendir kimi məhsullardan uzaq durmalıdırlar. Prosedurdan əvvəl ağır süd məhsulları qəbul etməmək tövsiyə olunur.
İşlənmiş və Qablaşdırılmış Qidalar. İşlənmiş qidalar bağırsaq sağlamlığına mənfi təsir göstərə bilər, çünki onların tərkibində çox miqdarda yağ, duz və əlavələr var. Qaçılması lazım olan qidalar hazır souslar, çipslər, sosis və kolbasa kimi emal edilmiş məhsullardır. Həmçinin şəkərli qəlyanaltılar və desertlərdən də uzaq durmaq lazımdır.
Qaza səbəb olan qidalar. Qaza səbəb olan qidalar bağırsaqlarda narahatlıq yarada bilər ki, bu da prosesi çətinləşdirir. Brokoli, gül kələmi, adi kələm, soğan, sarımsaq, qazlı içkilər qaz yaradan qidalardır. Odur ki, kolonoskopiyadan əvvəl bu cür qidalardan qaçınmaq lazımdır.
Həkiminizin verdiyi göstərişlərə uyğun yemək həm prosedurun dəqiqliyini artırır, həm də əməliyyat zamanı yarana biləcək fəsadların qarşısını alır. Düzgün hazırlıq prosesi kolonoskopiyanın effektivliyini və diaqnostik gücünü əhəmiyyətli dərəcədə artıracaqdır.
Bağırsaq florası həzm sistemində yaşayan və insan sağlamlığına əhəmiyyətli təsir göstərən mikroorqanizmlərin bütünüdür. Bu mikrobiota həzmdən tutmuş immunitet sistemini dəstəkləməyə qədər bir çox həyati funksiyaları yerinə yetirir. Ancaq qidalanma, stres və antibiotik istifadəsi kimi amillər bağırsaq florasının tarazlığını poza bilər. Balanssız bağırsaq florası həzm problemlərindən immunitet zəifliyinə qədər bir çox tibbi hallarla nəticələnir. Bağırsaq florasını yenidən balanslaşdırmaq üçün probiotik və probiyotiklə zəngin qidalar qəbul etmək, sağlam həyat tərzinə keçmək və zərərli vərdişlərdən uzaq olmaq vacibdir. Sağlam bağırsaq florası ümumi sağlamlığın təməl daşlarından biridir.
Menopauza qadının həyatının təbii dövrüdür və orqanizmin hormonal və fizioloji balansında əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb olur. Estrogen səviyyəsi azaldıqca maddələr mübadiləsi zə, kilo alma riski artır və sümük sıxlığı azalır. Bu proses zamanı qidalanma həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasında və menopauza əlamətlərinin idarə olunmasında mühüm rol oynayır. Düzgün qidalanma planı bədənin ehtiyac duyduğu qidaları təmin edərək həm fiziki, həm də ruhi sağlamlığa müsbət təsirlər yaradır. Bu yazıda menopauza zamanı sağlam qidalanmanın önəmini ətraflı müzakirə edəcəyik.
Sünnət tarix boyu həm dini, həm də tibbi əhəmiyyət kəsb edən bir əməl olmuşdur. İslam və Yəhudilik kimi dinlərdə daha çox dini bir tələb olaraq yerinə yetirilsə də, sağlamlıq baxımından faydaları səbəbiylə bir çox mədəniyyətdə də tətbiq edilir. Sünnət oğlan uşaqlarında doğuşdan qısa müddət sonra və ya sonrakı yaşlarda cinsiyyət orqanının ucundakı dəri (prepus) təbəqəsinin cərrahi yolla çıxarılması prosesidir. Tibbi baxımdan sünnət sidik yolları infeksiyalarının qarşısının alınması, gigiyena qaydalarına riayət edilməsi və bəzi cinsi yolla keçən xəstəliklərin riskinin azaldılması kimi faydalara malikdir. Dini və mədəni bir mərasim kimi sünnət fərdi və ailə üçün mühüm sosial mərhələdir.
Diareya olaraq da bilinən ishal bağırsaqlar normaldan daha tez-tez və sulu nəcis çıxardıqda baş verən ümumi bir həzm problemidir. Bu duruma səbəb olaraq infeksiyalar, çirklənmiş qida və suyun istifadəsi, gigiyena qaydalarına riayət edilməməsi və ya bəzi dərmanlar qeyd etmək olar. İshal sadə bir problem kimi görünsə də, əslində riskləri olan durumdur. Bu səbəbdən ishal yaradan amilləri aşkar edib buna qarşı mübarizə aparmaq, ishalı qısa müddətdə aradan qaldırmaq lazımdır.
Müayinə üçün həkimə ehtiyacınız var?
