Vitamin D uşaqların sağlam böyüməsində və inkişafında mühüm rol oynayır. Xüsusilə sümük və diş sağlamlığı üçün vacib olan bu vitamin immun sistemini gücləndirir və bir çox xəstəliklərdən qoruyur. Ancaq uşaqlarda D vitamini çatışmazlığı həm fiziki, həm də zehni inkişafda müxtəlif problemlər yaradır. D vitamininin defisitinin əsas səbəbi kifayət qədər günəş işığından yararlana bilməmək və ya qidalanma vərdişləri bu çatışmazlığın əsas səbəblərindəndir. Uşaqlarda D vitamini çatışmazlığının simptomları adətən sümük ağrısı, böyümə geriliyi, zəifləmiş immun və tez-tez infeksiyalar kimi görünür. Bu vəziyyətin erkən diaqnozu və düzgün müalicə üsullarının tətbiqi uşaqların sağlam böyüməsi üçün çox əhəmiyyətlidir.
Vitamin D uşaqların sümük və əzələ inkişafında mühüm rol oynayan və immun sistemini dəstəkləyən mühüm bir vitamindir. Uşaqlarda D vitamini çatışmazlığı vaxtında fərq edilmədikdə ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Buna görə simptomların erkən tanınması çox vacibdir. Uşaqlarda D vitamini çatışmazlığını göstərən ən ümumi simptomlar bunlardır:
Sümük ağrıları və əzələ zəifliyi. D vitamini çatışmazlığı olan uşaqlarda sümük ağrısı çox rast gəlinir. Ağrı xüsusilə ayaq və kürək nahiyəsində hiss olunur. Bu, həmçinin əzələ zəifliyinə, yorğunluq hisslərinə və motor bacarıqlarında çətinliklərə səbəb olur.
Böyümənin ləngiməsi. Kifayət qədər D vitamini almamaq sümüklərin sağlam inkişafına mane olur ki, bu da uşaqlarda böyümə geriliyinə yol açır. Uşaqların boyunun yaşıdlarından qısa olması və ya fiziki inkişafının ləngiməsi çatışmazlıq əlamətləridir.
Diş Problemləri. D vitamini kalsiumun udulmasını artıraraq diş sağlamlığını qoruyur. Çatışmazlıq halında dişlərin gec çıxması, kariyesin əmələ gəlməsi və diş minasının zəifləməsi kimi problemlər yaranır.
İmmun sisteminin zəifləməsi. D vitamini çatışmazlığı immun sisteminə mənfi təsir göstərir. Bu, uşağın tez-tez infeksiyalara, xüsusilə soyuqdəymə və qripə tutulmasına səbəb olur.
Narahatlıq və Yuxu Problemləri. Uşaqlarda səbəbi bilinməyən narahatlıq, əsəbilik və ya yuxunun pozulması D vitamini çatışmazlığının əlamətləri arasındadır. Bu vəziyyət uşağın ümumi əhval-ruhiyyəsinə də mənfi təsir göstərir.
Raxit. D vitamini çatışmazlığı erkən yaşlı uşaqlarda raxit əlaməti müşahidə olunur. Bu xəstəlik sümüklərdə yumşalma və deformasiyaya yola açır. Əyrilik xüsusilə ayaqlarda diqqəti çəkir. Raxit xəstəliyi özünü aşağıdakı əlamətlərlə göstərə bilər:
Bu əlamətlərdən biri və ya bir neçəsi müşahidə olunarsa, həkimə müraciət edilməli və lazımi qan analizləri aparılmalıdır.
D vitamini çatışmazlığı uşaqlarda rast gəlinən bir sağlamlıq problemidir və vaxtında müdaxilə edilmədikdə ciddi böyümə və inkişaf problemlərinə səbəb olur. Bu vəziyyətin müxtəlif səbəbləri var. Uşaqlarda D vitamini çatışmazlığına səbəb olan əsas amillər bunlardır:
Qeyri-kafi günəş işığına məruz qalma. D vitamini bədənimizdə əsasən günəş işığı ilə əmələ gəlir. Uşaqlar çöldə kifayət qədər vaxt keçirməzlərsə və ya daim qapalı yerlərdə olurlarsa, bu vitaminin əmələ gəlməsi azalır. Bundan əlavə, günəş işığına daha az məruz qalan uşaqlarda qış aylarında D vitamini çatışmazlığı daha çox olur. Erkən yaşlı uşaqlarda vitamin D çatışmamazlığının profilaktikası aparılmazsa və ya düzgün qaydada qəbul olunmazsa ,D vitamini hipovitaminozu yaranır.
Yanlış Qidalanma Vərdişləri. D vitamini ilə zəngin qidaların (məsələn, yağlı balıq, yumurta sarısı, süd məhsulları) kifayət qədər istehlak edilməməsi çatışmamazlığa səbəb olur. Xüsusilə vegetarian və ya vegan pəhrizində olan uşaqlarda D vitamini riski daha yüksəkdir.
Dərinin Rəngi və Dərinin Tipi. Tünd dəri tonları olan uşaqlarda dəri piqmenti melanin günəş işığından D vitamini ifrazını azaldır. Buna görə də tünd dərili fərdlərin açıq dərililərə nisbətən daha çox günəş işığına məruz qalması lazımdır.
Coğrafi və İqlim Faktorları. İl boyu günəş işığı məhdud olan ərazilərdə yaşayan uşaqlar D vitamini çatışmazlığı üçün daha çox risk altındadır. Yüksək enliklərdə və ya havanın çirkli olduğu ərazilərdə yaşayan uşaqlar bu vitaminin defisitindən əziyyət çəkirlər.
Xroniki xəstəliklər və ya udma problemləri. Bağırsaq, qaraciyər və ya böyrək kimi orqanlara təsir edən xroniki xəstəliklər D vitamininin udulmasına və ya aktivləşməsinə mənfi təsir göstərir. Çölyak xəstəliyi və Crohn xəstəliyi kimi malabsorbsiya pozğunluğu olan uşaqlar da risk altındadır.
Ana südü ilə qidalanma. Ana südü zəif D vitamini mənbəyi olduğundan, yalnız ana südü ilə qidalanan körpələrdə sözügedən vitaminin çatışmazlığı yaranır. Bu səbəbdən körpələrə tez-tez D vitamini əlavələri tövsiyə olunur.
Günəş kreminin istifadəsi. Günəşdən qoruyucu kremlər dərini günəşin zərərli təsirlərindən qorusa da, D vitamini sintzinə də maneə törədir. Buna görə də qısa müddətli günəşə məruz qalmaq vacibdir.
Bu amillərdən birinin və ya bir neçəsinin olması uşaqlarda D vitamini çatışmazlığını artıra bilər. Bu vəziyyətin qarşısı uşaqları kifayət qədər günəş işığına məruz qoymaq, təmiz havada olmaq, balanslı qidalanma yaratmaq və lazım gəldikdə əlavələrdən istifadə etməklə almaq olar.
D vitamini çatışmazlığının diaqnozunu qoymaq vacibdir, çünki çatışmazlıq əlamətləri çox vaxt ümumi sağlamlıq problemləri yaradır. D vitamini çatışmazlığının diaqnozu uşağın xəstəlik tarixini qiymətləndirmək, simptomları müşahidə etmək və laboratoriya testləri ilə qoyulur. Bu prosesin mərhələləri bunlardır:
Simptomların müşahidəsi və tibbi tarixin qiymətləndirilməsi. Diaqnostika prosesində ilk addım uşağın fiziki və davranış əlamətlərini qiymətləndirməkdir. Tez-tez sümük ağrısı, əzələ zəifliyi, böyümə geriliyi, zəifləmiş immun sistemi və ya diş problemləri kimi simptomlar D vitamini çatışmazlığını göstərir. Həkim həmçinin uşağın yemək vərdişlərini, günəş işığına məruz qalma müddətini və ümumi sağlamlıq tarixini də soruşur.
Fiziki Müayinə. Fiziki müayinə zamanı həkim uşağın boyu və çəkisinin inkişafını qiymətləndirir. Sümük deformasiyaları, xüsusən də ayaqların əyrilikləri və ya döş qəfəsindəki anormallıqlar D vitamini çatışmazlığının irəlilədiyini göstərir. Bu qiymətləndirmə zamanı əzələ gücü, reflekslər və ümumi hərəkətlilik də yoxlanılır.
Qan Testləri ilə Vitamin D səviyyəsinin ölçülməsi. D vitamini çatışmazlığının diaqnozu üçün ən etibarlı üsul qan testləridir. Qan testləri vitamin D səviyyələrini (25-hidroksivitamin D) ölçməklə çatışmazlığın mövcudluğunu və şiddətini müəyyən edir. Normal səviyyədən aşağı olan dəyərlər çatışmazlığı göstərir. Bundan əlavə, kalsium, fosfor və paratiroid hormonu (PTH) səviyyələri də qiymətləndirilir və çatışmazlığın bədənə təsiri araşdırılır.
Görüntüləmə üsulları. Qabaqcıl çatışmazlıqlarda, sümüklərin zədələnməsini qiymətləndirmək üçün rentgen kimi görüntüləmə üsulları istifadə edilir. Raxit kimi ciddi sümük pozğunluqları halında bu üsul diaqnozu dəstəkləyir.
Əsas səbəblərin araşdırılması. D vitamini çatışmazlığının diaqnostikası zamanı çatışmazlığın digər mümkün səbəbləri də araşdırılır. Bağırsaqlarda sorulma problemləri, xroniki xəstəliklər və ya genetik faktorlar qiymətləndirilərək hərtərəfli diaqnoz qoyulur.
Diaqnostik proses zamanı uşağın simptomları görünən kimi həkimə müraciət etmək vacibdir. Erkən diaqnoz çatışmazlığın müalicəsini asanlaşdırır və uşaqların sağlam böyüməsini və inkişafını dəstəkləyir. Düzgün müalicə planı yaratmaq üçün mütəxəssis qiymətləndirməsi və müntəzəm təqib vacibdir.
D vitamini çatışmazlığı uşaqların sağlam böyüməsinə və inkişafına təsir edən mühüm sağlamlıq problemidir. Erkən diaqnoz qoyulduqda bu vəziyyət düzgün müalicə üsulları ilə asanlıqla düzəldilə bilər. Uşaqlarda D vitamini çatışmazlığının müalicəsində istifadə oluna biləcək üsullar bunlardır:
Həkim nəzarəti altında vitamin D əlavəsi. D vitamini çatışmazlığı diaqnozu qoyulan uşaqlar üçün həkim nəzarəti altında əlavələr tövsiyə olunur. Əlavə adətən damcı, şərbət və ya tablet şəklində təyin edilir. Əlavənin dozası uşağın yaşı, çəkisi və çatışmazlıq səviyyəsi ilə müəyyən edilir. Doğuşdan etibarən, xüsusən də körpələrdə D vitamini damcılarından müntəzəm istifadə etmək adi bir təcrübədir.
Balanslı və Zəngin Qidalanma. D vitamini çatışmazlığını aradan qaldırmaq üçün pəhrizə diqqət yetirilməlidir. D vitamini ilə zəngin qidalara qızılbalıq və skumbriya kimi yağlı balıqlar, yumurta sarısı, süd və süd məhsulları, D vitamini ilə zəngin qidalar daxildir. Bu qidaların uşağın gündəlik qida rasionuna əlavə edilməsi çatışmazlığı aradan qaldırmağa kömək edir.
Günəş işığından yararlanmaq. Vitamin D günəş işığı təsirindən əmələ gəlir. Buna görə də uşaqların müntəzəm olaraq günəş işığında vaxt keçirmələri vacibdir. Bununla belə, dərinin sağlamlığını qorumaq üçün uzun müddət birbaşa günəş işığına məruz qalmaqdan qaçınılmalı, səhər və ya axşam kimi günəşin daha az zərərli olduğu saatlara üstünlük verilməlidir.
Xroniki Xəstəliklərin Müalicəsi. Bəzi uşaqlarda vitamin D çatışmazlığı udma problemləri və ya digər xroniki xəstəliklər nəticəsində yaranır. Məsələn, çölyak xəstəliyi, Crohn xəstəliyi və ya böyrək xəstəlikləri kimi vəziyyətlər D vitamininin udulmasına mane olur. Belə hallarda çatışmazlığın aradan qaldırılması üçün əsas xəstəliyin müalicəsi vacibdir.
Daimi Yoxlamalar və Monitorinq. D vitamini çatışmazlığının müalicəsi zamanı vitamin səviyyələri mütəmadi olaraq qan analizləri ilə yoxlanılmalıdır. Bu, müalicənin effektivliyini qiymətləndirmək və zəruri hallarda dozaya düzəlişlər etmək üçün vacibdir.
Uşaqlarda D vitamini çatışmazlığının müalicəsi uşağın sağlam böyüməsini və inkişafını dəstəkləmək üçün həyati bir addımdır. Bu problemin qarşısının alınmasında və müalicəsində valideynlərin övladlarının qidalanmasına diqqət yetirmələri, onların günəş işığından bəhrələnmələrini təmin etmələri, mütəmadi olaraq həkim müayinələrindən keçmələri mühüm rol oynayır.
Adenoid toxuması uşaqların immun sisteminin mühüm bir hissəsi olaraq tənəffüs yollarından daxil olan mikroblardan qorunma təmin edir. Ancaq bu toxumanın həddindən artıq böyüməsi müxtəlif sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Burun tutulması, xoruldama, yuxu apnesi və təkrarlanan qulaq infeksiyaları kimi əlamətlərlə özünü göstərən adenoid böyüməsi uşağın həm fiziki, həm də zehni inkişafına mənfi təsir göstərə bilər. Bu yazıda uşaqlarda adenoid böyüməsindən, onun müalicə üsullarından ətraflı danışacayıq.
Baş ağrısı böyüklərdə olduğu kimi uşaqlarda da rast gəlinən bir sağlamlıq problemidir. Uşaqlar adətən baş ağrılarını ifadə etməkdə çətinlik çəkirlər və bu, valideynləri narahat edir. Stres, yorğunluq, qeyri-kafi yuxu və susuzluq kimi gündəlik faktorlar baş ağrısına səbəb olur, eyni zamanda miqren və ya infeksiya kimi daha ciddi səbəbləri də göstərir.Talassemiya orqanizmin kifayət qədər sağlam hemoqlobin istehsal etməməsinə səbəb olan genetik qan xəstəliyidir. Talassemiya daşıyıcıları adətən aşkar simptomlar göstərməsələr də, daha ağır formalarda anemiya, yorğunluq və dalaq böyüməsi kimi simptomlar meydana gələ bilər. Bu, genetik xəstəlik olduğundan ailəsində talassemiya xəstəliyi olan şəxslərin genetik məsləhət alması tövsiyə olunur.
Bağırsaq florası həzm sistemində yaşayan və insan sağlamlığına əhəmiyyətli təsir göstərən mikroorqanizmlərin bütünüdür. Bu mikrobiota həzmdən tutmuş immunitet sistemini dəstəkləməyə qədər bir çox həyati funksiyaları yerinə yetirir. Ancaq qidalanma, stres və antibiotik istifadəsi kimi amillər bağırsaq florasının tarazlığını poza bilər. Balanssız bağırsaq florası həzm problemlərindən immunitet zəifliyinə qədər bir çox tibbi hallarla nəticələnir. Bağırsaq florasını yenidən balanslaşdırmaq üçün probiotik və probiyotiklə zəngin qidalar qəbul etmək, sağlam həyat tərzinə keçmək və zərərli vərdişlərdən uzaq olmaq vacibdir. Sağlam bağırsaq florası ümumi sağlamlığın təməl daşlarından biridir.
Tibbi termini hepatomeqaliya olan qaraciyər böyüməsi qaraciyərə təsir edən hepatit və serroz, anadangəlmə ürək xəstəliyi və metabolik pozğunluqlar nəticəsində qaraciyərin böyüməsi və normal ölçüsünü aşmasıdır. Qaraciyərin böyüməsi səbəbiylə meydana gələ biləcək əlamətlər yorğunluq hissi, qarnın sağ tərəfində epigastralda olan ağrılar, ürəkbulanma, iştahasızlıq, sarılıq, sidik rənginin tünd olması, solğun nəcis, qaşınma, əzələ ağrıları və qaraciyər və dalağın böyüməsidir.
Müayinə üçün həkimə ehtiyacınız var?
