Onikibarmaq bağırsaq xorası onikibarmaq bağırsaqda əmələ gələn və mədə turşusunun təsirindən yaranan yaradır. Mədə turşusu onikibarmaq bağırsağa zərər verir və bu yaraların əmələ gəlməsinə səbəb olur. Adətən mədə ağrısı, yanma hissi və həzmsizlik kimi şikayətlərə səbəb olur. Onikibarmaq bağırsağın xorası müalicə edilmədikdə ciddi fəsadlara ayol açır, lakin erkən diaqnoz və düzgün müalicə ilə müalicə edilə bilər. Bu yazıda onikibarmaq bağırsağın xorasının səbəbləri, simptomları, müalicə üsulları və qarşısının alınması üsullarını müzakirə edəcəyik.
Onikibarmaq bağırsaq xorası müxtəlif amillərin birləşməsindən inkişaf edir və bir çox insanda müxtəlif simptomlara səbəb olur. Xoraların əmələ gəlməsində ən təsirli amillərdən bəziləri infeksiyalar, dərman istifadəsi və həyat tərzi vərdişləridir. Bu durumun yaranma səbəbləri aşağıdakılardır:
Helicobacter pylori infeksiyası. Helicobacter pylori mədə və onikibarmaq bağırsaqda yaralara səbəb olan bakteriyadır. Bu bakteriya mədə turşusunun ifrazını artırır, selikli qişanı qıcıqlandırır və xoralara səbəb olur. H. pylori infeksiyası birbaşa onikibarmaq bağırsağın xorası ilə əlaqələndirilir.
Qeyri-steroid antiinflamatuar dərmanların (NSAİİ) təsiri. Ağrı kəsicilər və iltihab əleyhinə dərmanlar, xüsusən də NSAİİlər mədə və onikibarmaq bağırsağın qoruyucu selikli qişasını zəiflədir, bu da turşu səviyyəsinin artmasına və xoranın yaranmasına səbəb olur. Bu dərmanların uzun müddət istifadəsi xora riskini ciddi şəkildə artırır.
Stresin və digər amillər. Stres mədə turşusunun ifrazını artırır, xora əmələ gəlməsinə yol açır. Bundan əlavə, siqaret, həddindən artıq spirt istehlakı və nizamsız qidalanma kimi faktorlar duodenal xora riskini artıran amillərdir. Bu vərdişlər mədə və onikibarmaq bağırsağın turşu və zərərli maddələrə daha çox məruz qalmasına səbəb olur.
Bu durum insanda narahatlıq yaradan bir neçə əlamətlə özünü göstərir. Simptomlar çox vaxt mədə problemləri ilə qarışdırılır, lakin müəyyən əlamətlərlə fərqlənir. Sözügedən halın əlamətləri aşağıdakılardır:
Duodenal xoranın ən çox görülən simptomu qarın ağrısıdır. Bu ağrı adətən yeməkdən bir neçə saat sonra və ya gecə yatarkən hiss olunur. Mədə turşusunun səviyyəsi artdıqda qarın ağrısı xüsusilə güclü olur və xəstələr ağrının aclıq hissi ilə əlaqəli olduğunu bildirirlər. Bundan əlavə, bu ağrı bəzən mədə nahiyəsində yanma hissinə çevrilir. Bu yanma xoranın səbəb olduğu qıcıqlanma əlaməti olaraq baş verir.
Həzmsizlik və ürəkbulanma. Onikibarmaq bağırsağın xorası olan insanlar yeməkdən sonra tez-tez həzmsizlik və ürəkbulanma ilə qarşılaşırlar. Mədə qidaları həzm edərkən daha çox turşu istehsal edir və bu turşu onikibarmaq bağırsağın artıq zədələnmiş selikli qişasına zərər verir. Bu, ürəkbulanma və şişkinlik hissinə səbəb olur. Həzmsizlik yeməkdən sonra narahatlıq hissi ilə özünü göstərir və insanın gündəlik həyatına mənfi təsir göstərir.
Nəcisdə qan və qusma. Duodenal xora dərinləşərsə qanaxmaya səbəb ola bilər. Əgər xora qanamağa başlayırsa, nəcisdə parlaq qırmızı qan və ya qəhvəyi və ya qara nəcis (melena) görünür. Bu, mədə və ya bağırsaqda həzm edildikdən sonra qanın nəcisə keçdiyinin bir əlamətidir. Bundan əlavə, qusma zamanı qan görünür.
Zəiflik və Yorğunluq. Qanaxma nəticəsində orqanizmdə dəmir çatışmazlığı yaranır ki, bu da zəiflik, yorğunluq və enerji itkisinə səbəb olur. Uzun müddət davam edən qan itkisi anemiyaya yol açır ki, bu da xəstəni daim zəif və yorğun hiss etdirir. Yorğunluq tez-tez digər simptomlarla birlikdə baş verir və xəstənin həyat keyfiyyətinə ciddi təsir göstərir.
Çəki itkisi və iştahanın azalması. Sözügedən durum mədə və bağırsaqlarda narahatlıq səbəbiylə iştahsızlığa səbəb olur. Yeməkdən sonra şişkinlik, həzmsizlik və ürəkbulanma hissi tez-tez yeməkdən qaçınmağa yol açır. Kilo itkisi qeyri-kafi qidalanma nəticəsində baş verir. Xəstəlik irəlilədikcə iştahsızlıq və çəki itkisi daha qabarıq şəkildə özünü göstərir.
Şişkinlik və Qaz. Xoralar mədə turşunu artırır və həzm prosesinin pozur. Bu, şişkinliyə, qaz yığılmasına və mədə nahiyəsində xoşagəlməz hisslərə səbəb olur. Şişkinlik bəzən yeməkdən sonra pisləşir və insanda daim toxluq hissi yaradır.
Bu simptomlar adətən xora daha da şiddətləndikdə baş verir və müalicə edilmədikdə daha ciddi sağlamlıq problemləri ilə nəticələnir.
Onikibarmaq bağırsağın xorası müalicə edilmədikdə daha ciddi fəsadlara səbəb ola biləcək bir vəziyyətdir. Müalicə üsulları xoranın səbəbi və şiddətindən asılı olaraq dəyişir. Bu durumun müalicə üsulları aşağıdakılardır:
Dərman terapiyası. Onikibarmaq bağırsaq xorasını müalicə etmək üçün ən çox istifadə edilən dərmanlar proton pompası inhibitorlarıdır (PPI). Bu preparatlar mədə turşusunun ifrazının qarşısını alır, xoranın sağalmasını sürətləndirir və mədəni qoruyur. ÜFE-lər adətən xoraların müalicəsi üçün 4-8 həftə ərzində istifadə olunur. Bu preparatlar asidik mühitin təsirini azaltmaqla sağalmanı dəstəkləyir və yeni xoraların yaranmasının qarşısını alır. Bundan əlavə, Helicobacter pylori (H. pylori) bakteriyaları xoralara səbəb olan ən çox yayılmış faktorlardan biri olduğundan, bu infeksiyanın müalicəsi də çox vacibdir. H.pylori infeksiyası varsa, antibiotik müalicəsi başlanır. Adətən, bir və ya iki növ ntibiotic və bir proton pompası inhibitorunun birləşməsi istifadə olunur. Bu müalicə ilə bakteriyalar orqanizmdən təmizlənir və xoranın sağalma prosesi sürətlənir.
Pəhriz və həyat tərzi dəyişiklikləri. Sözügedən xəstəliyi müalicə etmək üçün təkcə dərmanlar kifayət olmaya bilər. Pəhriz və həyat tərzi dəyişiklikləri də müalicə prosesinin bir hissəsidir. Mədəni qıcıqlandıran qidalardan uzaq durmaq məsləhətdir. Bu dəyişikliklərə ədviyyatlı, turşu və qeyri-asid qidaların məhdudlaşdırılması, yağlı qidaların azaldılması, alkoqol və siqaretdən tamamilə imtina daxildir. Bundan əlavə, kiçik, lakin tez-tez yemək mədə turşusunun həddindən artıq ifrazının qarşısını alaraq xoraların sağalmasına kömək edir.
Həyat tərzi dəyişikliklərinə həmçinin stresi azaltmaq və müntəzəm idman etmək daxildir. Stresin idarə edilməsi çox vacibdir, çünki stres mədə turşusu ifrazını artırır və sağalma prosesini gecikdirir. Daimi məşq və kifayət qədər yuxu immunitet sistemini gücləndirir və müalicə prosesinə kömək edir.
Cərrahi müdaxilələr. Dərman terapiyasına və həyat tərzi dəyişikliklərinə cavab verməyən hallarda cərrahi müdaxilə tələb olunur. Əgər xora həddindən artıq qanayırsa, perforasiya edilirsə və ya tıxanırsa cərrahi müdaxilə lazım olur. Bundan əlavə, müalicəyə davamlı H. pylori infeksiyaları da cərrahi müdaxilə tələb edir. Cərrahi üsullara xoranın çıxarılması, mədə və ya onikibarmaq bağırsaqda reparativ prosedurların aparılması və fəsadların aradan qaldırılması daxildir.
Xoranın sağalması üçün vaxtında müdaxilə etmək və lazımi müalicə üsullarını tətbiq etmək vacibdir. Onikibarmaq bağırsağın xorası vaxtında müalicə edilmədikdə ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb olur və müalicə prosesi bir çox insanda çaşqınlıq yaradır. Onikibarmaq bağırsaq xorası ilə bağlı ən çox verilən suallar və cavablar bunlardır:
Müalicə edilməzsə, bu durum daha da pisləşə bilər. Xoranın inkişafı mədə və ya onikibarmaq bağırsaqda qanaxmaya səbəb olur. Yaranın perforasiyası da mümkündür. Perforasiya olunmuş xora mədə turşusunun qarın boşluğuna sızmasına səbəb olur ki, bu da peritonit adlanan həyati təhlükəsi olan infeksiyaya yol açır.
Onikibarmaq bağırsaq xorası nazik bağırsağın başlanğıc hissəsi olan onikibarmaq bağırsaqda əmələ gəldiyi halda, mədə xorası mədə divarında əmələ gəlir. Onikibarmaq bağırsaq xorası adətən yeməkdən sonra, mədə xorası isə yeməkdən əvvəl ağrıya səbəb olur. Bundan əlavə, duodenal xoralar tez-tez Helicobacter pylori infeksiyaları ilə əlaqələndirilir, mədə xoraları isə bu infeksiya, həmçinin həddindən artıq spirt istehlakı və ya NSAİİ dərmanlarının istifadəsi ilə yaranır.
Bəli, onikibarmaq bağırsaq xorası adətən müvafiq müalicə ilə tam sağalır. Proton pompası inhibitorları və antibiotiklərlə müalicə xoranın sağalma prosesini sürətləndirir və Helicobacter pylori bakteriyalarını təmizləməyə kömək edir. Ancaq bəzi insanlar müalicəyə baxmayaraq yenidən xora inkişaf riski altında ola bilər. Odur ki, müalicə prosesini düzgün izləmək və lazım gəldikdə check-up aparmaq vacibdir.
Bəli, bu halın yaranmasında genetik faktorlar rol oynayır. Ailədə mədə xorası olan insanlarda xəstəliyin inkişaf riski daha yüksəkdir. Lakin xoraların əmələ gəlməsində təkcə genetik deyil, həyat tərzi, qidalanma vərdişləri, stres və H. pylori infeksiyası kimi ətraf mühit faktorları da təsirli olur.
Bağırsaq florası həzm sistemində yaşayan və insan sağlamlığına əhəmiyyətli təsir göstərən mikroorqanizmlərin bütünüdür. Bu mikrobiota həzmdən tutmuş immunitet sistemini dəstəkləməyə qədər bir çox həyati funksiyaları yerinə yetirir. Ancaq qidalanma, stres və antibiotik istifadəsi kimi amillər bağırsaq florasının tarazlığını poza bilər. Balanssız bağırsaq florası həzm problemlərindən immunitet zəifliyinə qədər bir çox tibbi hallarla nəticələnir. Bağırsaq florasını yenidən balanslaşdırmaq üçün probiotik və probiyotiklə zəngin qidalar qəbul etmək, sağlam həyat tərzinə keçmək və zərərli vərdişlərdən uzaq olmaq vacibdir. Sağlam bağırsaq florası ümumi sağlamlığın təməl daşlarından biridir.
Uşaqlarda bağırsaq qurdları adətən parazitlərin yaratdığı ümumi sağlamlıq problemlərindən biridir. Bağırsaq qurdları 2 yaşdan yuxarı və 6-cı sinifədək uşaqlarda daha çox olur.
Baş ağrısı böyüklərdə olduğu kimi uşaqlarda da rast gəlinən bir sağlamlıq problemidir. Uşaqlar adətən baş ağrılarını ifadə etməkdə çətinlik çəkirlər və bu, valideynləri narahat edir. Stres, yorğunluq, qeyri-kafi yuxu və susuzluq kimi gündəlik faktorlar baş ağrısına səbəb olur, eyni zamanda miqren və ya infeksiya kimi daha ciddi səbəbləri də göstərir.Böyrəklərdə duz kristalları adətən sidikdə mineralların həddindən artıq yığılması və kifayət qədər su istehlakı nəticəsində əmələ gəlir. Bu kristallar böyrəklərdə sərtləşərək daşa çevrilə bilər. Duz kristallarının əmələ gəlməsinin əsas amilləri arasında kifayət qədər su içməmək, həddindən artıq duzlu və ya zülalla zəngin qidalardan istifadə, genetik meyl və sidiyin turşu balansının pozulması daxildir. Böyrəklərdə duz kristallarının yığılması sidik yollarının infeksiyalarına, şiddətli bel ağrılarına və sidikdə qana səbəb ola bilər. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə ilə bu vəziyyətin qarşısını almaq mümkündür.
Müayinə üçün həkimə ehtiyacınız var?
