Uşaqlarda allergik reaksiyalar immunitet sisteminin zərərsiz maddələrə həddindən artıq reaksiyası nəticəsində baş verir. Ən çox görülən səbəblər arasında qida məhsulları, çiçək tozu, toz, heyvan tükləri və bəzi dərmanlar var. Allergik reaksiyalar yüngül simptomlardan ciddi nəticələrə qədər dəyişir. Simptomlar adətən dəri döküntüsü, qaşınma, sulu gözlər, burun axması və asqırma ilə başlayır. Daha ciddi hallarda nəfəs darlığı, dodaqlar və göz ətrafında şişlik kimi anafilaksi simptomları baş verir. Belə hallarda dərhal müdaxilə vacibdir. Uşaqlarda allergiyanın qarşısını almaq üçün risk faktorlarını müəyyən etmək, allergenlərdən uzaq durmaq və lazım gəldikdə həkim tövsiyəsi ilə allergiya testləri etmək vacibdir. Bundan əlavə, evdə gigiyena qaydalarına riayət etmək və immunitet sistemini gücləndirən sağlam həyat tərzinə riayət etmək allergik reaksiyaların riskini azaldır.
Uşaqlarda allergik reaksiyalar immunitet sisteminin bəzi maddələrə qarşı yüksək həssaslığı nəticəsində baş verir. Allergen adlanan bu maddələr çiçək tozu, toz, heyvan tükü, qidalar, dərmanlar və ya həşərat dişləmələri kimi müxtəlif mənbələrdən gəlir. Uşaqlarda allergik reaksiyaların simptomları yüngül olur, lakin bəzən həyat üçün təhlükəli səviyyələrə çatır. Bu simptomları erkən tanımaq və onları düzgün qiymətləndirmək çox vacibdir. Allergik reaksiyaların simptomları aşağıdakılardır:
Tənəffüs simptomları:Asqırma: Çiçək tozu və ya toz kimi allergenlərə məruz qaldıqda tez-tez asqırma baş verir.
Nəfəs darlığı və xırıltı: Astma kimi simptomlar xüsusilə ağır allergik reaksiyalarda meydana çıxır və təcili müdaxilə tələb edir.
Dəri simptomları:
Qızartı: Dəridə qaşınan qırmızı ləkələr (ürtiker) kimi simptomlara tez-tez rast gəlinir.
Egzama: Allergik reaksiya nəticəsində dəridə quru, şiş və qaşınma bölgələri yaranır.
Şişkinlik: Dodaqlar, gözlər və ya üz kimi nahiyələrdə şişkinlik xüsusilə anafilaksi hallarında ciddi xəbərdarlıq əlamətidir.
Qarın ağrısı və ürəkbulanma: Qarın ağrısı və mədə narahatlığı qida allergiyası olan uşaqlarda ümumi simptomlardır.
İshal və qusma: Bəzi qidalara qarşı həssaslıq həzm sisteminə dərhal təsir göstərir.
Göz simptomları
Qaşınma və sulanma: Allergik konjonktivit gözlərdə qızartı, qaşınma və sulanma ilə özünü göstərir.
Sistemli simptomlar
Anafilaksi: Nadir, lakin ən ciddi reaksiyalardan biridir. Ani nəfəs darlığı, aşağı qan təzyiqi və huşun itirilməsi kimi simptomlarla baş verir. Bu vəziyyətdə təcili tibbi yardım tələb olunur.
Uşaqlarda bu əlamətlər müşahidə edildikdə, əsas allergeni müəyyən etmək üçün həkimə müraciət edilməlidir. Allergiya testləri simptomların mənbəyini müəyyən etməyə kömək edir.
Uşaqlarda allergik reaksiyalar immunitet sisteminin bəzi zərərsiz maddələrə həddindən artıq reaksiyası nəticəsində baş verir. Bu maddələr "allergen" adlanır və uşaqlarda allergik reaksiyaların səbəbi adətən genetik faktorlar və ətraf mühitin təsirləri ilə bağlıdır. Allergiyanın səbəblərini anlamaq həm tədbirin alınması, həm də düzgün müalicənin tətbiqi baxımından əhəmiyyətlidir. Uşaqlarda allergik reaksiyaların yaranma səbəbləri aşağıdakılardır:
Genetik meyl. Uşaqlarda allergiyanın yaranmasında ailə tarixi mühüm rol oynayır. Əgər ana və ya atanın allergik xəstəliyi varsa, uşağın da allergiyaya tutulma riski daha yüksəkdir. Genetik meyl, immunitet sisteminin bəzi maddələrə qarşı yüksək həssaslığına səbəb olur.
Ətraf Mühit Faktorları:
Çiçək tozu: Yaz və yay aylarında havada uçan tozcuqlar uşaqlarda tez-tez allergik reaksiyalara səbəb olur.
Ev Tozu Gənələri: Ev mühitindəki toz bəzi hallarda həssas uşaqların immun sistemi tərəfindən təhlükə kimi qəbul edilir.
Heyvan tükləri: Heyvan tükləri və dəri səpkiləri uşaqlarda allergik burun axmasına və qaşınmaya yol açır.
Qidalar. Uşaqlarda allergik reaksiyalara səbəb olan qidalar arasında süd, yumurta, fıstıq, qoz kimi qidalar önə çıxır. Bu qidalar bədəndə qaşınma və ya mədə narahatlığına gətirib çıxardır.
Dərman və Kimyəvi Maddələr. Bəzi uşaqlar antibiotiklər kimi dərmanlara həssas olur. Bundan əlavə, yuyucu vasitələr, sabunlar və təmizləyici materiallar dəridə allergik reaksiyalara yol açır.
Həşərat sancması. Arı və ya ağcaqanad kimi həşəratların sancması bəzi uşaqlarda ciddi allergik reaksiyalar yaradır. Bu hallarda sürətli müdaxilə tələb olunur.
Uşaqlarda allergik reaksiyalar genetik və ətraf mühit amillərinin birləşməsi ilə baş verir. Allergiya əlamətləri baş verdikdə, həkimlə məsləhətləşmək və lazımi tədbirləri görmək həyati əhəmiyyət daşıyır.
Uşaqlarda allergik reaksiyaların müalicə prosesi allergiyanın növü və şiddətindən və uşağın yaşından asılı olaraq dəyişir. Sözügedən halın müalicəsində əsas məqsəd simptomları idarə etmək və allergenlərə məruz qalmağı azaltmaqdır. Uşaqların allergik reaksiyaları aşağıdakı yollarla müalicə edilir:
Allergenlərdən qaçınmaq. Allergiya müalicəsində ən təsirli addım reaksiyaya səbəb olan allergenlərdən uzaq durmaqdır.
Qida allergiyası: Uşağın allergiyası olan qidalar müəyyən edilməli və pəhrizdən xaric edilməlidir.
Mövsümi allergiya: Tozcuq sıxlığının yüksək olduğu dövrlərdə uşağın çöldə vaxt keçirməyi məhdudlaşdırılmalıdır.
Ev allergenləri: Mütəmadi olaraq təmizlik edilməli və ev tozu, kif və ya heyvan tükü kimi allergenlərə qarşı hava təmizləyicilərdən istifadə edilməlidir.
Dərman müalicəsi:
Antihistaminiklər: Qaşıntı, burun axması və göz yaşı kimi simptomları azaltmaq üçün istifadə olunur.
Burun spreyləri: Xüsusilə mövsümi allergiyalarda burun tıxanıqlığını aradan qaldırmaq üçün təsirlidir.
Kortikosteroid kremlər: Allergik reaksiyalar, dəridə qızartı və qaşınma zamanı həkim nəzarəti altında istifadə edilməlidir.
Epinefrin avtomatik injektoru: Bu, anafilaksi kimi ciddi allergik reaksiyalar zamanı xilasedicidir və həmişə əlçatan yerdə saxlanmalıdır.
Allergiya vurulması (İmmunoterapiya). İmmunoterapiya uşağın immun sistemini müəyyən bir allergenə qarşı desensibilizasiya etmək üçün istifadə edilən uzunmüddətli müalicə üsuludur. Bu müalicə xüsusilə çiçək tozu, toz və ya ev heyvanı tükü kimi allergenlərə qarşı təsirlidir. Lakin bu üsula ümumiyyətlə ciddi və davamlı allergiya problemləri olan uşaqlarda üstünlük verilir.
Fövqəladə Hallara Hazırlıq. Şiddətli allergik reaksiyalar (anafilaksi) halında, təcili müdaxilə həyati əhəmiyyət kəsb edir. Əgər uşağınız anafilaksiya riski altındadırsa, epinefrin avtoinjektoru əldə etmək və ondan istifadə qaydalarını öyrənmək lazımdır. Əlavə olaraq, uşağın məktəb kimi tez-tez vaxt keçirdiyi mühitlərdə bu məsələ ilə bağlı müəllimləri və ya baxıcıları məlumatlandırmaq vacibdir.
Düzgün müalicə üsulları ilə uşağın həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq və allergik reaksiyaların şiddətini minimuma endirmək olar. Bu prosesdə ən təsirli nəticə əldə etmək üçün mütəmadi olaraq tibbi müayinədən keçmək lazımdır.
Uşaqlarda allergik reaksiyaların dəqiq diaqnozu allergiyanın növünü müəyyən etmək və müvafiq müalicəni planlaşdırmaq üçün vacibdir. Allergiya diaqnozu adətən uşağın simptomlarının ətraflı qiymətləndirilməsi və bəzi xüsusi testlər əsasında qoyulur. Bunlar aşağıdakılardır:
Simptomların qiymətləndirilməsi. Diaqnostik prosesdə ilk addım uşağın yaşadığı simptomların ətraflı müayinəsidir. Bu mərhələdə ailədən uşağın əlamətlərinin nə vaxt başladığı, hansı hallarda pisləşdiyi, allergiya şübhəsi yaradan maddələr haqqında məlumat istənilir. Ümumi allergiya simptomlarına aşağıdakılar daxildir. Simptomların tezliyi və şiddəti həkimə diaqnoz qoymağa kömək edir.
Fiziki Müayinə. Həkim uşağın ümumi sağlamlığını qiymətləndirmək üçün fiziki müayinə aparır. Allergik reaksiyaların əlamətləri burun, boğaz, dəri və gözlərdə araşdırılır. Bundan əlavə, allergik reaksiyaların uşağın ümumi sağlamlığına təsir edib-etmədiyini müəyyən etmək üçün uşağın böyüməsi və inkişafı qiymətləndirilir.
Allergiya Testləri. Allergiya diaqnozunu təsdiqləmək üçün bəzi xüsusi testlər aparılır:
Skin Prick Test: Bu testdə az miqdarda allergen uşağın qoluna və ya kürəyinə tətbiq edilir. 15-20 dəqiqə ərzində qızartı və ya şişkinlik yaranarsa, uşağın bu maddəyə qarşı allergiyası olduğu başa düşülür.
Qan testləri: Qan testi bədəndə IgE antikor səviyyələrini ölçməklə allergik reaksiyanın varlığını təsdiqləyir. Xüsusilə dəri testi üçün uyğun olmayan uşaqlarda üstünlük verilir.
Ətraf Mühit Faktorlarının Qiymətləndirilməsi. Diaqnoz prosesində uşağın yaşadığı mühitin qiymətləndirilməsi də vacibdir. Evdə toz, heyvan tükü və ya kif kimi ekoloji allergenlərin olub-olmadığı araşdırılır və uşağın bu faktorlara məruz qalıb-qalmaması müəyyən edilir.
Uşaqlarda allergik reaksiyaların diaqnozu simptomların düzgün qiymətləndirilməsi və müvafiq testlərin aparılması ilə mümkündür. Erkən diaqnoz uşağın həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq və allergik reaksiyalara nəzarət etmək üçün kritik bir addımdır.
İmmunoterapiya olaraq da bilinən allergik reaksiyalar, uşağın immunitet sistemini müəyyən allergenlərə qarşı həssaslaşdırmaq məqsədi daşıyan bir müalicə üsuludur. Bu müalicə xüsusilə çiçək tozu, toz, heyvan tükləri və ya arı sancması kimi ağır reaksiyalar kimi ətraf mühit allergenlərinə qarşı təsirlidir. Lakin allergiya peyvəndi hər uşaq üçün uyğun deyil və bəzi meyarlar nəzərə alınmaqla həkimin qərarı ilə tətbiq edilir. Allergik rinit, astma və ya həşərat sancması allergiyası kimi hallarda digər müalicə üsulları qeyri-kafi olduqda, ümumiyyətlə peyvənd müalicəsinə üstünlük verilir. Uşağın allergiyasının şiddəti, yaş qrupu və ümumi sağlamlıq vəziyyəti bu metodun uyğunluğunu müəyyən edən amillərdir. Qida allergiyası adətən immunoterapiya ilə müalicə olunmur. Allergik peyvəndlər müəyyən aralıqlarla mütəxəssis həkim tərəfindən aparılır və adətən uzunmüddətli müalicə tələb olunur. Müalicə zamanı uşağın allergenlərə qarşı tolerantlığı artır və simptomlar əhəmiyyətli dərəcədə azalır. Bununla belə, peyvəndlərin potensial yan təsirləri də nəzərə alınmalıdır. Bu üsuldan istifadə etmək üçün bir allerqoloqa müraciət etmək mütləqdir.
Uşaqların immun sistemi bədəni xəstəliklərdən qoruyan mühüm müdafiə mexanizmidir. Uşaqların sağlam böyüməsi və inkişafı üçün güclü immunitet sistemi vacibdir. İmmuniteti dəstəkləməyin ən əsas yolu balanslaşdırılmış və sağlam qidalanmadır. Meyvə, tərəvəz, tam taxıl, zülal və sağlam yağlar da daxil olmaqla vitamin və minerallarla zəngin pəhriz immunitetin gücləndirilməsində mühüm rol oynayır.
Uşaqlarda bağırsaq qurdları adətən parazitlərin yaratdığı ümumi sağlamlıq problemlərindən biridir. Bağırsaq qurdları 2 yaşdan yuxarı və 6-cı sinifədək uşaqlarda daha çox olur.
Qrip tənəffüs yollarına təsir edən yoluxucu bir xəstəlikdir. Adətən qəfil başlayan yüksək hərarət, halsızlıq, əzələ ağrıları, quru öskürək və boğaz ağrısı kimi əlamətlərlə özünü göstərir. Qrip virusu yoluxmuş şəxs asqıran, öskürən və ya danışan zaman havaya buraxılan damcılar vasitəsilə ötürülür. Bundan əlavə, virusun olduğu səthlərə toxunduqdan sonra əllərinizi yumadan üzünüzə toxunmaq da qrip virusuna yoluxmağınıza səbəb olur.
Bağırsaq florası həzm sistemində yaşayan və insan sağlamlığına əhəmiyyətli təsir göstərən mikroorqanizmlərin bütünüdür. Bu mikrobiota həzmdən tutmuş immunitet sistemini dəstəkləməyə qədər bir çox həyati funksiyaları yerinə yetirir. Ancaq qidalanma, stres və antibiotik istifadəsi kimi amillər bağırsaq florasının tarazlığını poza bilər. Balanssız bağırsaq florası həzm problemlərindən immunitet zəifliyinə qədər bir çox tibbi hallarla nəticələnir. Bağırsaq florasını yenidən balanslaşdırmaq üçün probiotik və probiyotiklə zəngin qidalar qəbul etmək, sağlam həyat tərzinə keçmək və zərərli vərdişlərdən uzaq olmaq vacibdir. Sağlam bağırsaq florası ümumi sağlamlığın təməl daşlarından biridir.
Müayinə üçün həkimə ehtiyacınız var?
