Sidik tutma bir çox insanın gündəlik həyatda nəzərə almadığı bir vərdiş olsa da, uzun müddətdə ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Sidik kisəsi dolduqda sidiyi boşaltmamaq zamanla sidik kisəsinin əzələlərini və sidik yollarını zədələyir. Bu vəziyyət həm böyrək sağlamlığına, həm də ümumi sidik yollarının funksiyalarına mənfi təsir göstərir.
Sidiyi mütəmadi olaraq saxlamaq sidik kisəsində daşların əmələ gəlməsinə və çanaq əzələlərinin zəifləməsinə səbəb ola bilər. Bu, xüsusilə qadınlarda sidik qaçırma kimi problemlərlə nəticələnir. Sidik tutma vərdişindən qaçınmaq və sidik kisəsini müntəzəm olaraq boşaltmaq sidik yollarının sağlamlığını qorumağın əsas yollarından biridir. Bu səbəbdən sidik kisəsinin verdiyi siqnalları dinləmək müddətdə ciddi sağlamlıq problemlərinin qarşısını alacaqdır.
Bu yazımızda sidik tutmanın səbəb ola biləcəyi xəsətliklərdən, bu halın ümumi sağlamlığa olan risklərindən ətraflı danışacayıq.
Sidiyi sidik kisəsində uzun müddət saxlamaq infeksiyalardan tutmuş böyrək zədələnməsinə qədər bir sıra sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Sidik tutmasının səbəb olduğu əsas xəstəliklər bunlardır:
Sidik tutmaq sidik kisəsində sidiyin yığılmasına səbəb ola bilər ki, bu da bakteriyalar üçün çoxalma zəmini yaradır. Bu vəziyyət sidik yolları infeksiyalarının (UTI) ən çox görülən səbəblərindən biridir. Belə ki, sidik yollarına daxil olan bakteriyalar uzun müddət sidik kisəsində qalan sidikdə çoxalaraq infeksiyaya səbəb olur. Xüsusilə qadınlarda anatomik quruluşa görə İYE riski daha yüksəkdir. Bu halda tez-tez sidiyə getmə, sidiyə getmə zamanı yanma hissi, qarnın aşağı hissəsində ağrı və sidiyin bulanıq olması kimi simptomlar tez-tez rast gəlinir.
Sidik yollarının infeksiyası müalicə edilmədikdə infeksiya sidik kisəsindən böyrəklərə keçə və daha ciddi fəsadlara səbəb ola bilər.
Sidik tutmaq sidik kisəsində mineral yığılmasına səbəb ola bilər ki, bu da sidik kisəsində daşların əmələ gəlməsilə nəticələnir. Həmçinin sidiyi uzun müddət saxlamaq sidik kisəsinin iltihabına (sistit) səbəb ola bilər. Belə ki, sidik kisəsində yığılan sidiyin boşaldılmaması sidikdə mineralların kristallaşmasına səbəb olur. Zamanla bu kristallar böyüyür və sidik kisəsi daşlarına çevrilir.
Qarının aşağı hissəsində ağrılar, sidiyə çıxmada çətinlik, qanlı sidik və tez-tez sidiyə getmə sidik kisəsində daşların əlamətləridir. Qeyd edək ki, sidik kisəsi daşları və iltihabları müalicə olunmazsa, sidik kisəsi əzələlərinin zəifləməsinə və sidiyi tam boşalda bilməməsinə səbəb ola bilər.
Müalicə olunmayan sidik yollarının infeksiyaları zamanla böyrəklərə yayıla və böyrək infeksiyalarına (pielonefrit) səbəb ola bilər. Bu vəziyyət sidik tutma vərdişləri olan insanlarda tez-tez rast gəlinən ciddi bir ağırlaşmadır. Yüksək hərarət, bel və yanda olan ağrılar, ürəkbulanma, qusma və sidikdə qan böyrək infeksiyalarının tipik əlamətləridir.
Unutmayın ki, böyrək infeksiyası müalicə edilmədikdə böyrəklərin zədələnməsinə və hətta böyrək çatışmazlığına səbəb ola bilər.
Yekun olaraq qeyd edək ki, sidik saxlamaq sidik yollarının infeksiyalarından böyrək zədələnməsinə qədər bir çox sağlamlıq problemlərinə səbəb olur. Belə fəsadların qarşısını almaq üçün sidik kisəsini mütəmadi olaraq boşaltmaq və sidik yollarının sağlamlığına diqqət yetirmək son dərəcə vacibdir. Erkən müdaxilə ilə bu xəstəliklərin qarşısını almaq olar.
Sidik kisəsində yığılan sidiyin davamlı olaraq tutulması sidik kisəsinin tutumunun azalmasından böyrək funksiyasının pozulmasına və çanaq əzələlərinin zəifləməsinə qədər bir sıra problemlər yarada bilər. Uzun müddətli sidik tutmasının əsas riskləri bunlardır:
Sidik kisəsinin tutumunun azalması. Uzun müddət sidiyi saxlamaq sidik kisəsi əzələlərinin davamlı olaraq uzanmasına səbəb olur. Bu, zamanla sidik kisəsinin tutumunun azalmasına və öz funksiyalarını tam yerinə yetirə bilməməsilə nəticələnir.
Böyrək funksiyalarının pozulması. Sidik kisəsində yığılan sidik zaman keçdikcə yenidən böyrəklərə axıb onların fəaliyyətinə təsir göstərə bilər. Bu, böyrək funksiyasının pisləşməsinə və ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb olur.
Çanaq əzələlərinin zəifləməsi. Çanaq əzələləri sidiyi saxlamağa və ifraz etməyə imkan verən mühüm strukturlardır. Sidik saxlama vərdişi bu əzələlərin təbii fəaliyyətinə mənfi təsir göstərərək onların zəifləməsinə səbəb ola bilər.
Belə risklərdən qaçmaq üçün sidik kisəsini mütəmadi olaraq boşaltmaq və sidik saxlamaq vərdişindən əl çəkmək lazımdır. Sağlam sidik vərdişləri bu problemlərin qarşısının alınmasında əsas rol oynayır.
Sidik tutma hər kəs üçün zərərli olsa da, hamilə qadınlar və uzun müddət oturmaq tələb olunan işlərdə çalışan insanlar sidik saxlamağın zərərlərinə dair daha yüksək risk qrupundadırlar. Bu qruplarda erkən məlumatlandırma və ehtiyat tədbirlərinin görülməsi sağlamlıq problemlərinin qarşısını almaq üçün vacibdir. Ümumi olaraq idrarı saxlamaqda risk qrupunda olan insanlar aşağıdakılardır:
Sidik kisəsi problemi olan insanlar. Sidik kisəsi problemləri sidik tutma riskini artıran mühüm faktordur. Xroniki sidik kisəsi infeksiyaları, sidik kisəsi daşları və ya həddən artıq aktiv sidik kisəsi kimi vəziyyətlər sidik kisəsinin funksiyasını pozaraq problemləri daha da gücləndirə bilər. Sidik kisəsi problemi olan insanlarda tez-tez sidiyə getmə, sidiyə getmədə çətinlik və infeksiyalara qarşı həssaslıq daha çox özünü göstərir. Buna görə də, sidik kisəsinin sağlamlığını qorumaq üçün müntəzəm sidik ifrazı çox vacibdir.
Hamilə qadınlar. Hamiləlik dövründə bədəndə baş verən dəyişikliklər sidik tutmanın zərərlərini artıran faktorlar arasındadır. Uterusun ölçüsünün artması və hormonal dəyişikliklər sidik kisəsinə təzyiq göstərərək sidik axını çətinləşdirə bilər.
Hamilə qadınlarda sidik yollarının infeksiyaları müalicə olunmazsa, bu, həm ananın, həm də körpənin sağlamlığına təsir edə biləcək ağırlaşmalara səbəb ola bilər. Buna görə də, hamiləlik dövründə sidik saxlamaqdan qaçınmaq lazımdır.
Uzunmüddətli oturan insanlar. Stolüstü işlərdə işləyən, uzun müddət səyahət edən və ya fiziki hərəkətin məhdudlaşdırıldığı digər peşə qruplarında işləyən insanlar sidik tutma vərdişinə daha çox meyllidirlər.
Bu insanlarda sidik kisəsinin tutumunun azalması, sidik kisəsi əzələlərinin zəifləməsi və infeksiya riski daha yüksəkdir. Sidik kisəsini müntəzəm olaraq boşaltmaq və qısa fasilələr vermək bu riskləri azaltmağa kömək edə bilər.
Bu qrupların sidik kisəsinin sağlamlığını qorumaq üçün müntəzəm olaraq sidik ifraz etmələri və tualet ehtiyaclarını təxirə salmamaları həyati əhəmiyyət daşıyır. Sağlam vərdişlər ciddi fəsadların qarşısını almağa kömək edə bilər.
Sidik tutmaq, zamanında idrarı etməməklə bağlı tez-tez verilən sualları və bu sualların cavablarını təqdim edirik.
Bəli, sidik ifrazının uzun müddət tutulması sidik kisəsində təzyiqi artıraraq sidiyin böyrəklərə geri axmasına səbəb ola bilər. Bu vəziyyət böyrək infeksiyalarına və böyrək zədələnməsinə səbəb ola bilər. Erkən ehtiyat tədbirləri görmək vacibdir.
Uzun müddətli sidik tutma çanaq əzələlərinin həddindən artıq uzanmasına və zəifləməsinə səbəb olur. Bu vəziyyət bir çox hallarda sidik kisəsini idarə etməyi çətinləşdirə və sidik qaçırma kimi problemlərlə nəticələnir.
Bəli, idrarın sidik kisəsində uzun müddət qalması mineralların zamanla kristallaşmasına və daşların əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər. Sidik kisəsindəki daşlar zamanla ağrıya səbəb olur və sidiyə çıxmada çətinlik yaradır.
Sidiyə çıxdıqda ehtiyac gecikmədən ödənilməlidir. Sidik kisəsini müəyyən aralıqlarla boşaltmaq, kifayət qədər maye qəbul etmək və gigiyena qaydalarına diqqət yetirmək vacibdir. İşin intensivliyi zamanı qısa fasilələr verilməlidir.
Vaginal genişlənmə xüsusilə menopauza və yaşlılıq səbəbiylə vaginanın əvvəlki kimi sıx olmadığı bir vəziyyətdir. Menstruasiya vaginal genişlənmədə də təsirlidir. Bununla belə, doğuşda yaşanan çətinlik, estrogen çatışmazlığı, piylənmə və siqaret də vaginal genişlənməyə səbəb ola bilər.
Böyrək çatışmazlığı böyrəklərin tullantı materiallarını və artıq mayeni bədəndən süzmək vəzifəsini lazımi səviyyədə yerinə yetirə bilmədiyi ciddi bir sağlamlıq problemidir. Böyrəklər bədəndən toksinlərin çıxarılmasına, qan təzyiqinin tənzimlənməsinə və maye-elektrolit balansının qorunmasına cavabdehdir. Ancaq böyrək funksiyalarının pozulması bu proseslərə mənfi təsir göstərir və ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb olur.
Böyrəklərdə duz kristalları adətən sidikdə mineralların həddindən artıq yığılması və kifayət qədər su istehlakı nəticəsində əmələ gəlir. Bu kristallar böyrəklərdə sərtləşərək daşa çevrilə bilər. Duz kristallarının əmələ gəlməsinin əsas amilləri arasında kifayət qədər su içməmək, həddindən artıq duzlu və ya zülalla zəngin qidalardan istifadə, genetik meyl və sidiyin turşu balansının pozulması daxildir. Böyrəklərdə duz kristallarının yığılması sidik yollarının infeksiyalarına, şiddətli bel ağrılarına və sidikdə qana səbəb ola bilər. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə ilə bu vəziyyətin qarşısını almaq mümkündür.
Adenoid toxuması uşaqların immun sisteminin mühüm bir hissəsi olaraq tənəffüs yollarından daxil olan mikroblardan qorunma təmin edir. Ancaq bu toxumanın həddindən artıq böyüməsi müxtəlif sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Burun tutulması, xoruldama, yuxu apnesi və təkrarlanan qulaq infeksiyaları kimi əlamətlərlə özünü göstərən adenoid böyüməsi uşağın həm fiziki, həm də zehni inkişafına mənfi təsir göstərə bilər. Bu yazıda uşaqlarda adenoid böyüməsindən, onun müalicə üsullarından ətraflı danışacayıq.
Müayinə üçün həkimə ehtiyacınız var?
