Bağırsaq tənbəlliyi həzm sisteminin ən çox rast gəlinən pozğunluqlarından biridir. Xüsusilə son illərdə aparılan araşdırmalara görə, dünyada hər 10 nəfərdən 1-i bu vəziyyəti yaşayır. Yaşlı insanlarda daha çox rast gəlinən bağırsaq tənbəlliyi müasir həyat tərzi və nizamsız qidalanma vərdişləri ilə daha da yayılmaqdadır. Bu yazıda bağırsaq tənbəlliyi mövzusunu ətraflı müzakirə edəcəyik.
Bağırsaq tənbəlliyi həzm sisteminin normal fəaliyyəti pozulduqda baş verir və müxtəlif əlamətlərlə özünü göstərir. Bu simptomlar insandan insana dəyişir, lakin adətən bunlara tıxanıqlıq, ağrı və həzm problemləri daxildir. Bu durum bədənin tullantılardan düzgün təmizlənə bilmədiyini və həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərə biləcəyini göstərir. Sözügedən durumun əlamətləri bunlardır:
Tualetə az-az getmək. Bu durumu yaşayan insanlarda ən bariz əlamət tualetə getmə tezliyinin azalmasıdır. Ümumiyyətlə, tualetə getmək ehtiyacı həftədə üç dəfədən az hiss olunur. Bu, həzmin yavaşlaması və tullantıların bağırsaqlarda daha uzun müddət qalması ilə bağlıdır.
Qarın Ağrısı və Şişkinlik. Sözügedən hal qarın nahiyəsində ağrı və şişkinliyə səbəb olur. Həzm sisteminin düzgün işləməməsi qaz yığılmasına gətirib çıxarır və qarın şişməsinə səbəb olur. Bundan əlavə, bağırsaqlarda yığılan tullantılar qarın nahiyəsində xoşagəlməz ağrılara yol açır.
İştahsızlıq və Bulantı. Bağırsaq tənbəlliyi həzm sistemində yavaşlamağa, iştahsızlıq və ürəkbulanma kimi əlamətlərə səbəb olur. Tullantıların bağırsaqlarda uzun müddət saxlanması insanda həzm pozğunluğuna yol açır ki, bu da yeməkdən çəkinməyə səbəb olur.
Qaz və şişkinlik. Bağırsaq tənbəlliyi həzm pozğunluqları səbəbiylə həddindən artıq qaz yığılmasına səbəb olur. Bu, şişkinlik və narahatlıq hissi yaradır. İnsan tez-tez qaz ötürmək ehtiyacı hiss edəir və bu, sosial həyatda çətinliklər yaradır.
Yorğunluq və Aşağı Enerji Səviyyəsi. Bağırsaq tənbəlliyi bədənin qidaları düzgün həzm edə bilməməsi səbəbindən enerji səviyyəsini aşağı salır. Bu, insanda ümumi yorğunluq hissi yaradır və gün ərzində zəiflik və yorğunluq yaradır.
Dəri problemləri. Bağırsaq ləngliyi bədənin toksinlərdən təmizlənməsi prosesinə təsir göstərir. Bu, dəri səpgilərinə, sızanaqlara və ümumi dəri sağlamlığı problemlərinə səbəb olur. Bağırsaqlar orqanizmdən toksinlərin atılmasında mühüm rol oynayır və bu funksiyanın pozulması dəri üzərində mənfi təsirlərə yol açır.
Bağırsaq tənbəlliyinin simptomları vəziyyətin şiddətindən asılı olaraq dəyişir. Yüngül bağırsaq hərəkətsizliyi yalnız arabir qəbizlik və şişkinlik kimi yüngül simptomlarla özünü göstərir. Ancaq vəziyyət irəlilədikcə nəcisin yığılması artır və simptomlar ağırlaşır. Şiddətli bağırsaq tənbəlliyi insanda daimi narahatlıq hissi yaradır və daha ciddi nəticələrə səbəb olur.Bağırsaq tənbəlliyi bir çox müxtəlif səbəblərdən yaranır. Bu vəziyyət bağırsaqların adekvat hərəkətini təmin edə bilməməsi, tullantıların yavaş hərəkət etməsinə səbəb olması və nəticədə tıxanma meydana gəlməsi ilə xarakterizə olunur. Sözügedən duruma səbəb olan əsas amillər bunlardır:
Aşağı Lifli Pəhriz. Lif həzm sistemi üçün vacibdir. Qeyri-kafi lif qəbulu bağırsaqların düzgün işləməməsinə səbəb olur. Lif bağırsaq hərəkətlərini təşviq edir və nəcisi yumşaldır, onun bağırsaqlardan asanlıqla keçməsinə imkan verir. Lif az olan pəhriz bağırsaq ləngliyi riskini artıran əsas səbəblərdən biridir.
Qeyri-adekvat su istehlakı. Bədəndə su balansının qorunmaması bağırsaq hərəkətlərinə mənfi təsir göstərir. Qeyri-adekvat su istehlakı nəcisin sərtləşməsinə və bağırsaq tıxanmasına yol açır. Bağırsaq tənbəlliyi yaşayan insanlar maye qəbulunu artıraraq bu vəziyyəti yüngülləşdirə bilərlər.
Oturaq həyat tərzi. Daimi fiziki fəaliyyət bağırsaq hərəkətlərini sürətləndirən amildir. Oturaq həyat tərzi bağırsaq hərəkətlərinin yavaşlamasına səbəb olur. Xüsusilə uzun müddət oturmaq bağırsaq tənbəlliyini yaradan amillərdəndir. Gündəlik məşq həzm sistemini tənzimləməyə kömək edir.
Stres və Narahatlıq. Psixi sağlamlıq problemləri həzm sisteminə böyük təsir göstərir. Stres və narahatlıq bağırsaq hərəkətlərinə mənfi təsir göstərir. Orqanizmdə stres hormonlarının həddindən artıq ifrazı həzm sisteminin yavaşlamasına səbəb olur ki, bu da bağırsaq tənbəlliyi ilə nəticələnir.
Dərman istifadəsi. Bəzi dərmanlar bağırsaq hərəkətlərini yavaşladır. Dərmanlar, xüsusilə ağrıkəsicilər, antidepresanlar və dəmir preparatları bağırsaq tənbəlliyinə səbəb olan maddələr arasındadır. Dərmanların uzun müddət istifadəsi bağırsaq funksiyalarını pozur və həzmdə çətinliklər yaradır.
Hormonal Dəyişikliklər. Bağırsaq hərəkətləri hormonların təsiri altındadır. Hamiləlik, menopoz və tiroid problemləri kimi vəziyyətlər bağırsaqların yavaşlamasına səbəb olur. Hormon səviyyələrindəki dəyişikliklər həzm sistemində balanssızlığa yol açır.
Bağırsaq florasının qeyri-kafi balanslaşdırılması. Bağırsaq florası həzm sisteminin düzgün işləməsində mühüm rol oynayır. Bağırsaqlarda faydalı bakteriyaların tarazlığının pozulması həzm prosesinin yavaşlamasına səbəb olur. Antibiotik istifadəsi, pis qidalanma və digər amillər bağırsaq florasında balanssızlıq yaradır.
Sözügedən duruma bir sıra müxtəlif səbəblər təsir edir və hər bir insanda özünü fərqli cür göstərir. Bu səbəbləri başa düşmək müalicə prosesini düzgün istiqamətləndirmək üçün vacibdir.
Tənbəl bağırsaqların müalicəsi ümumiyyətlə pəhriz dəyişiklikləri, həyat tərzinə düzəlişlər və lazım olduqda dərman qəbulu ilə edilir. Bağırsaq tənbəlliyini müalicə etmək üçün istifadə olunan əsas üsullar aşağıdakılardır:
Lif İstehlakının Artırılması. Bu durumun müalicəsində ən vacib addımlardan biri lif qəbulunu artırmaqdır. Lif nəcisin həcmini artıraraq bağırsaq hərəkətlərini təşviq edir. Bundan əlavə, liflə zəngin qidalar suyu udur, nəcisləri yumşaldır və onların bağırsaqlarınızdan keçməsini asanlaşdırır. Pəhrizdə tərəvəz, meyvə, tam taxıl, paxlalılar və qoz-fındıq kimi liflə zəngin qidaların daxil edilməsi bağırsaq tənbəlliyini aradan qaldırmağa kömək edir.
Adekvat su istehlakı. Bağırsaq tənbəlliyinin müalicəsində su istehlakı son dərəcə vacibdir. Qeyri-adekvat maye qəbulu nəcisin sərtləşməsinə və bağırsaq sürətinin yavaşlamasına səbəb olur. Gündəlik kifayət qədər su içmək bağırsaq hərəkətlərini sürətləndirməyə kömək edir. Bundan əlavə, suyun həzm təsiri sayəsində bağırsaqlarınızda tıxanma ehtimalını da azalda bilərsiniz.
Daimi fiziki fəaliyyət. Oturaq həyat tərzi bağırsaq tənbəlliyinin ən böyük səbəblərindən biridir. Daimi məşq bağırsaq hərəkətlərini təşviq edir və həzm sisteminin düzgün işləməsinə kömək edir. Gəzinti, qaçış, yoqa və ya velosiped sürmə kimi yüngül aerobik məşqlər bağırsaqları stimullaşdırır və nəcisin müntəzəm atılmasını təmin edir. Həftədə ən az üç gün edilən məşqlər bağırsaq tənbəlliyinin müalicəsində təsirli ola bilər.
Stres İdarəetmə. Stres həzm sisteminə mənfi təsir göstərir və bağırsaq tənbəlliyinə yol açır. Stresi azaltmaq üçün meditasiya, dərin nəfəs məşqləri, yoqa və rahatlaşdırıcı fəaliyyətlər tövsiyə olunur. Bundan əlavə, yuxu rejiminə diqqət yetirmək və stresli vəziyyətlərdən qaçmaq da bağırsaq sağlamlığını yaxşılaşdırır.
Probiyotiklər və Bağırsaq Florasına Dəstək. Bağırsaq sağlamlığının yaxşılaşdırılması probiyotiklər və bağırsaq florasının balanslaşdırılması ilə mümkündür. Probiyotiklər bağırsaqlarda olan faydalı bakteriyaları artıraraq həzm sisteminin düzgün işləməsinə kömək edir. Qatıq, kefir və fermentləşdirilmiş qidalar kimi tərkibində probiyotik olan qidaların qəbulu bağırsaq florasının tarazlaşmasına kömək edir. Bundan əlavə, bu məqsədlə probiotik əlavələr də istifadə edilir.
Dərman müalicəsi. Bəzi hallarda bağırsaq tənbəlliyinin müalicəsi üçün dərman tələb olunur. Yüngül və ya orta dərəcədə bağırsaq ləngliyi olan xəstələr üçün adətən lif əlavələri və ya nəcis yumşaldıcıları tövsiyə olunur. Bunlar nəcisin daha asan keçməsinə imkan verir. Bundan əlavə, bağırsaq hərəkətlərini sürətləndirən bəzi dərmanlar (laksatiflər) də istifadə edilir. Ancaq dərman müalicəsi uzun müddət istifadə edilməməlidir, çünki orqanizm bu dərmanlara alışa və bağırsaq tənbəlliyi daha da pisləşə bilər.
Cərrahi müdaxilə. Nadir hallarda bağırsaq hərəkətsizliyi cərrahi müdaxilə tələb edir. Müalicəyə baxmayaraq ciddi bağırsaq obstruksiyası, bağırsaq perforasiyası və ya digər ağırlaşmalar baş verərsə, cərrahi müdaxilə lazım ola bilər. Bu, adətən bağırsaq tənbəlliyinin irəliləmiş hallarında müşahidə edilir və həkimin tövsiyəsinə uyğun olaraq həyata keçirilir. Bəzi bağırsaq xəstəlikləri ancaq cərrahi yolla müalicə olunduqdan sonra qəbizliq aradan qalxır.
Bağırsaq tənbəlliyinin müalicəsi fərdi yanaşma tələb edir və birdən çox metodun birləşməsini əhatə edir. Pəhriz dəyişiklikləri, məşq, adekvat su istehlakı, stresin idarə edilməsi və lazım olduqda dərman istifadəsi bağırsaq tənbəlliyi problemini həll etməyə kömək edir. Bununla belə, ixtisaslı bir tibb işçisi ilə məsləhətləşmək və müalicəyə başlamaq vacibdir.
Sözügedən hal bir çox insanın qarşılaşdığı ümumi problemdir və müalicə prosesi və bərpa üsulları ilə bağlı çoxlu suallar verilir. Bu narahatlıq həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir, lakin düzgün müalicə üsulları ilə idarə oluna bilər. Aşağıda bağırsaq tənbəlliyi ilə bağlı tez-tez verilən suallar və cavabları verilmişdir.
Bağırsaq tənbəlliyi müalicə edilməzsə, bağırsaqlarda yığılan nəcis, qəbizlik və şişkinlik kimi narahatlığın artmasına səbəb olur. Bundan əlavə, uzun müddətli bağırsaq tənbəlliyi həzm sistemində tıxanmaya yol açır, mədə problemləri, hemoroid və bağırsaq xəstəlikləri kimi daha ciddi problemlər yaradır.
Xeyr, bağırsaq tənbəlliyi yalnız yaşlılarda görülən bir problem deyil. Bağırsaq tənbəlliyi hər yaş qrupunda baş verir. Yeniyetmələr və uşaqlar da bu problemlə üzləşə bilərlər. Ancaq yaşla maddələr mübadiləsi yavaşladığı üçün yaşlılarda bağırsaq tənbəlliyi riski artır.
Bəzi hallarda bağırsaq tənbəlliyi genetik faktorlardan təsirlənir. Ailədə bağırsaq problemləri və ya həzm problemləri olan insanlar bağırsaq ləngliyi ilə daha çox qarşılaşırlar. Bununla belə, genetik faktorlarla yanaşı, həyat tərzi, qidalanma vərdişləri və stres kimi ətraf mühit faktorları da mühüm rol oynayır.
Baş ağrısı böyüklərdə olduğu kimi uşaqlarda da rast gəlinən bir sağlamlıq problemidir. Uşaqlar adətən baş ağrılarını ifadə etməkdə çətinlik çəkirlər və bu, valideynləri narahat edir. Stres, yorğunluq, qeyri-kafi yuxu və susuzluq kimi gündəlik faktorlar baş ağrısına səbəb olur, eyni zamanda miqren və ya infeksiya kimi daha ciddi səbəbləri də göstərir.Bağırsaq florası həzm sistemində yaşayan və insan sağlamlığına əhəmiyyətli təsir göstərən mikroorqanizmlərin bütünüdür. Bu mikrobiota həzmdən tutmuş immunitet sistemini dəstəkləməyə qədər bir çox həyati funksiyaları yerinə yetirir. Ancaq qidalanma, stres və antibiotik istifadəsi kimi amillər bağırsaq florasının tarazlığını poza bilər. Balanssız bağırsaq florası həzm problemlərindən immunitet zəifliyinə qədər bir çox tibbi hallarla nəticələnir. Bağırsaq florasını yenidən balanslaşdırmaq üçün probiotik və probiyotiklə zəngin qidalar qəbul etmək, sağlam həyat tərzinə keçmək və zərərli vərdişlərdən uzaq olmaq vacibdir. Sağlam bağırsaq florası ümumi sağlamlığın təməl daşlarından biridir.
Revmatizm oynaqlara, əzələlərə, birləşdirici toxumalara və daxili orqanlara təsir edə bilən iltihabla əlaqəli bir qrup xəstəliklərin ümumi adıdır. Bu xəstəliklər immun sistemi səhvən bədənin öz toxumalarına hücum etdikdə baş verə bilər və ya yaşlanma, genetik meyl və ətraf mühit faktorlarının birləşməsi nəticəsində inkişaf edə bilər. Revmatizmin növləri çox müxtəlifdir və xəstəliyin növündən asılı olaraq simptomlar fərqli ola bilər. Yazımızda revmatizmanın növləri, diaqnostik üsulu və müalicəsi ilə bağlı ətraflı danışacayıq.
Onikibarmaq bağırsaq xorası onikibarmaq bağırsaqda əmələ gələn və mədə turşusunun təsirindən yaranan yaradır. Mədə turşusu onikibarmaq bağırsağa zərər verir və bu yaraların əmələ gəlməsinə səbəb olur. Adətən mədə ağrısı, yanma hissi və həzmsizlik kimi şikayətlərə səbəb olur. Onikibarmaq bağırsağın xorası müalicə edilmədikdə ciddi fəsadlara ayol açır, lakin erkən diaqnoz və düzgün müalicə ilə müalicə edilə bilər. Bu yazıda onikibarmaq bağırsağın xorasının səbəbləri, simptomları, müalicə üsulları və qarşısının alınması üsullarını müzakirə edəcəyik.
Müayinə üçün həkimə ehtiyacınız var?
