Bağırsaq florası həzm sistemində yaşayan və insan sağlamlığına əhəmiyyətli təsir göstərən mikroorqanizmlərin bütünüdür. Bu mikrobiota həzmdən tutmuş immunitet sistemini dəstəkləməyə qədər bir çox həyati funksiyaları yerinə yetirir. Ancaq qidalanma, stres və antibiotik istifadəsi kimi amillər bağırsaq florasının tarazlığını poza bilər. Balanssız bağırsaq florası həzm problemlərindən immunitet zəifliyinə qədər bir çox tibbi hallarla nəticələnir. Bağırsaq florasını yenidən balanslaşdırmaq üçün probiotik və probiyotiklə zəngin qidalar qəbul etmək, sağlam həyat tərzinə keçmək və zərərli vərdişlərdən uzaq olmaq vacibdir. Sağlam bağırsaq florası ümumi sağlamlığın təməl daşlarından biridir.
Bağırsaq florası həzm sistemində trilyonlarla mikroorqanizmdən ibarət mürəkkəb ekosistemdir. Bu mikroorqanizmlərə bakteriyalar, göbələklər, viruslar və protozoa daxildir. İnsan orqanizmində xüsusən də bağırsaqlarda yaşayan bu mikroorqanizmlər balanslı şəkildə işlədikləri zaman ümumi sağlamlığın qorunmasına mühüm töhfələr verirlər. Bağırsaq florasına genetik faktorlar, qidalanma vərdişləri, ətraf mühitin təsiri və həyat tərzi kimi amillər təsir edir.
Bağırsaq florası bədənin bir çox funksiyasını tənzimləyir. Yeməkləri həzm etmək, vitaminləri udmaq, immunitet sistemini dəstəkləmək və zərərli mikroorqanizmlərlə mübarizə aparmaq kimi həyati vacib vəzifələri yerinə yetirir. Sağlam bağırsaq florası bağırsaq divarını qoruyur, iltihabı azaldır və zərərli bakteriyaların çoxalmasının qarşısını alır.
Ancaq bağırsaq florasının tarazlığı stres, pis qidalanma, həddindən artıq antibiotik istifadəsi və ya qeyri-kafi yuxu kimi səbəblərlə pozulur. Bu, qaz, şişkinlik və qəbizlik kimi həzm problemlərinə, həmçinin immunitet sisteminin zəifliyinə və xroniki xəstəliklər riskinə səbəb ola bilər. Bağırsaq florasını sağlam saxlamaq ümumi bədən sağlamlığı və uzunmüddətli rifah üçün çox vacibdir.
Qeyd etdiyimiz kimi, bağırsaq florası orqanizmin fəaliyyətində mühüm rol oynayan mikroorqanizmlərin mürəkkəb ekosistemidir. Həzm sistemindəki bu mikroorqanizmlər təkcə qidanın həzm olunmasında deyil, həm də ümumi sağlamlığın qorunmasında mühüm rol oynayır. Balanslaşdırılmış bağırsaq florası maddələr mübadiləsindən immunitet sisteminə qədər bir çox proseslərin tənzimlənməsində aktiv rol oynayır.
Bağırsaq florasının ən əsas funksiyalarından biri həzmə töhfə verməkdir. Karbohidratların, zülalların və yağların parçalanması bu mikroorqanizmlər sayəsində daha səmərəli olur. Bundan əlavə, bağırsaq florası B qrupu vitaminləri və K vitamini kimi vacib qida maddələrinin sintezini təmin edir. Bu vitaminlər enerji istehsalı və qan laxtalanması kimi kritik proseslər üçün vacibdir.
Bağırsaq florası həm də immunitet sisteminin bir hissəsi kimi xidmət edir. Bağırsaq orqanizmin ən böyük immunitet orqanlarından biridir və florada olan faydalı bakteriyalar zərərli mikroorqanizmlərin çoxalmasının qarşısını alaraq infeksiya riskini azaldır. Həmçinin bağırsaq divarını qoruyaraq iltihabın qarşısını alır.
Balanslaşdırılmış bağırsaq florası psixi sağlamlıq üçün də təsirlidir. Tədqiqatlar göstərdi ki, bağırsaq florası bağırsaq-beyin oxu vasitəsilə serotonin kimi neyrotransmitterlərin ifrazına təsir edərək stres, narahatlıq və depressiya kimi psixi vəziyyətləri tənzimləməyə kömək edir.
Sağlam bağırsaq florası bədənə həm fiziki, həm də zehni tarazlığı qorumağa kömək edir. Buna görə də bağırsaq florasının sağlamlığının dəstəklənməsi ümumi həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması üçün çox vacibdir.
Bağırsaq florasının tarazlığı pozulduqda həm həzm sisteminə, həm də ümumi sağlamlığa mənfi təsirləri olur. Bağırsaq florasının pozulmasının əlamətləri həzm sistemindən başlayaraq bütün bədəndə özünü göstərə bilər. Sözügedən simptomlar bunlardır:
Həzm problemləri. Bağırsaq florasının pozulmasının ən çox görülən simptomları həzm sistemi ilə bağlıdır. Qaz, şişkinlik, qəbizlik, ishal və ya mədədə sancı kimi simptomlar bağırsaq mikroorqanizmlərinin balanssızlığını göstərir. Bundan əlavə, laktoza qarşı dözümsüzlük kimi qida həssaslığı da bağırsaq florasının pozulduğunu göstərir.
İmmunitet sisteminin zəifliyi. Bildirdiyimiz kimi, bağırsaq florası immunitet sisteminin vacib bir hissəsidir. Floradakı faydalı bakteriyaların azalması orqanizmi infeksiyalara qarşı daha həssas edir. Tez-tez xəstələnmək, uzun müddət davam edən infeksiyalar və ya uzun müddət davam edən sağalma prosesləri immunitet sisteminin zəiflədiyini və dolayı yolla bağırsaq florasının balanssız olduğunu göstərir.
Dəri Problemləri. Bağırsaq sağlamlığı ilə dəri sağlamlığı arasında birbaşa əlaqə var. Bağırsaq florasının pozulması sızanaq, ekzema və rosacea kimi dəri problemlərinə səbəb olur. Bu, bağırsaqlardakı toksinlərin bədəndən xaric edilə bilməməsi və dəri vasitəsilə xaric olunmağa çalışması ilə əlaqədar ola bilər.
Psixoloji və zehni simptomlar. Bağırsaq və beyin arasında güclü əlaqə olduğu elmi şəkildə sübut edilmişdir. Bu səbəbdən bağırsaq florasındakı pozğunluqlar stres, depressiya, narahatlıq kimi psixi problemlərə və konsentrasiyada çətinlik, unutqanlıq kimi idrak problemlərə səbəb ola bilər. Bu, bağırsaqlarda istehsal olunan serotonin kimi nörotransmitterlərin azalması ilə əlaqədardır.
Çəki dəyişiklikləri. Bağırsaq florasının balanssızlığı çəkiyə nəzarəti çətinləşdirir. Faydalı bakteriyalar azaldıqda maddələr mübadiləsi yavaşlaya və çəki artımı baş verə bilər. Bəzi hallarda arzuolunmaz kilo itkisi də baş verir.
Xroniki Yorğunluq. Bağırsaq florasının pozulması bədənin enerji istehsal proseslərinə təsir göstərə və xroniki yorğunluq hissinə səbəb ola bilər. Qida maddələrinin qeyri-kafi udulması və iltihab bu vəziyyətin əsas səbəbləridir.
Bağırsaq florası həm orqanizmin həzm sistemini, həm də immun sistemini dəstəkləyən bir ekosistemdir. Ancaq bu incə tarazlıq müxtəlif daxili və xarici amillərdən asanlıqla təsirlənə bilər. Bağırsaq florasının pozulması yalnız həzm sistemi ilə bağlı problemlərə deyil, həm də ümumi sağlamlıq üçün mənfi nəticələrə səbəb ola bilər. Bağırsaq florasının pozulmasına təsir edən əsas amillər bunlardır:
Yanlış Qidalanma Vərdişləri. Qidalanma birbaşa bağırsaq florasının sağlamlığına təsir göstərir. Aşağıdakı yemək vərdişləri bağırsaq tarazlığını poza bilər:
Antibiotiklərin Həddindən artıq istifadəsi. Antibiotiklər zərərli bakteriyalarla birlikdə faydalı bakteriyaları da öldürərək bağırsaq florasının tarazlığını poza bilər. Xüsusilə uzun müddətli və lazımsız antibiotik istifadəsi mikrob müxtəlifliyini azaldır və floranı zəiflədir.
Stres və yuxu norması. Stres bağırsaq florasının tarazlığına təsir edən mühüm amildir. Stres altında bədəndə iltihab artır və bu, bağırsaq mikrobiotasının strukturunu pozur. Bundan əlavə qeyri-kafi və nizamsız yuxu mikrob müxtəlifliyini azaldaraq immunitet sistemini zəiflədir.
Ətraf mühitin toksinləri və kimyəvi maddələri. Havanın çirklənməsi, pestisidlər və kimyəvi əlavələr kimi ekoloji toksinlər bağırsaq florasına mənfi təsir göstərir. Bu maddələr zərərli bakteriyaların böyüməsini təşviq edərkən faydalı bakteriyaların azalmasına səbəb ola bilər.
Fiziki fəaliyyətin olmaması. Oturaq həyat tərzi bağırsaq mikrobiotasının müxtəlifliyini azaldan digər amildir. Daimi idman faydalı bakteriyaların böyüməsini dəstəkləyir və bağırsaq sağlamlığını qoruyur.
Yaş və Genetik Faktorlar. Bağırsaq florasının strukturu yaş artdıqca dəyişir. Faydalı bakteriyaların sayı azalır, zərərli bakteriyalar isə artır. Bundan əlavə, genetik meyl də mikrobiota müxtəlifliyinə təsir göstərir.
Bağırsaq florasını pozan bu amillər həm ətraf mühitdən, həm də həyat tərzindən asılıdır. Floranı qorumaq və tarazlaşdırmaq üçün sağlam qidalanmaq, stresdən qaçmaq və müntəzəm fiziki fəaliyyətlə məşğul olmaq böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bağırsaq sağlamlığını dəstəkləmək ümumi sağlamlığı və həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün əsas addımlardan biridir.
Bağırsaq florası sağlam həyat üçün mühüm rol oynayır. Zədələnmiş bağırsaq florasını düzəltmək üçün həyat tərzinin dəyişməsi və düzgün qidalanma vərdişləri böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bağırsaq florasını düzəltmək üçün təsirli üsullar bunlardır:
Probiyotiklər və Prebiyotiklərlə zəngin qidalar qəbul etmək. Probiotik olaraq qatıq, kefir, turşu və fermentləşdirilmiş qidalar bağırsaqlarda faydalı bakteriyaların çoxalmasını təmin edir. Həkim məsləhəti ilə probiotik əlavələrdən də istifadə etmək olar. Prebiyotik olaraq isə soğan, sarımsaq, banan, qulançar kimi qidalar qəbul etmək lazımdır.
Lif istehlakını artırmaq. Lif bağırsaqdakı faydalı bakteriyalar üçün enerji mənbəyidir. Bütün taxıllar, tərəvəzlər, meyvələr və paxlalılar kimi liflə zəngin qidalar bağırsaq mikrobiotasının tarazlığını dəstəkləyir. Gündəlik qidalanmaya kifayət qədər lif əlavə etmək bağırsaq florasını yaxşılaşdırmağa kömək edir.
Rafinə Şəkər və İşlənmiş Qidalardan uzaq durmaq. Şəkər və işlənmiş qidalar zərərli bakteriyaların çoxalmasına səbəb olur və bağırsaq florasına mənfi təsir göstərir. Şirniyyat, “fast food” və şəkərli içkilər kimi qidalardan uzaq durmaq bağırsaq tarazlığının bərpasında mühüm addımdır.
Antibiotik istifadəsini məhdudlaşdırmaq. Antibiotiklər təkcə zərərli bakteriyaları deyil, bağırsaq florasındakı faydalı bakteriyaları da məhv edir. Antibiotiklərin lazımsız istifadəsindən qaçınmaq, floranı qorumaq üçün həkim məsləhətindən başqa dərmanlardan istifadə etməmək vacibdir.
Stresi idarə etmək və kifayət qədər yuxu almaq. Stres birbaşa bağırsaq florasına təsir göstərir. Meditasiya, yoqa və dərin nəfəs məşqləri kimi stres idarə üsulları bağırsaq sağlamlığını yaxşılaşdırmağa kömək edir. Bundan əlavə, müntəzəm və keyfiyyətli yuxu bağırsaq mikrobiotasının tarazlaşdırılmasında təsirli amildir.
Su qəbulunu artırmaq. Kifayət qədər su içmək bağırsaqların nizamlı işləməsini və toksinlərin bədəndən atılmasını təmin edir. Gündə ən az 2-3 l su içmək etmək bağırsaq florasının yenidən qurulmasına kömək edir.
Daimi fiziki fəaliyyətlə məşğul olmaq. İdman bağırsaq florasının müxtəlifliyini artırır və faydalı bakteriyaların inkişafına kömək edir. Gəzinti, yoqa və pilates kimi yüngül məşqlər bağırsaq sağlamlığına müsbət təsir göstərir.
Bağırsaq florasının bərpası üçün vaxt lazım ola bilər, lakin bu proses düzgün qidalanma, sağlam vərdişlər və həyat tərzi dəyişiklikləri ilə dəstəklənməlidir. Bağırsaq sağlamlığınızı qorumaq həm fiziki, həm də ruhi sağlamlığınızı yaxşılaşdırmaq üçün atacağınız ən vacib addımlardan biridir. Unutmayın ki, sağlam bağırsaq florası ümumi həyat keyfiyyətinin yaxşılaşmasına kömək edir.
Diareya olaraq da bilinən ishal bağırsaqlar normaldan daha tez-tez və sulu nəcis çıxardıqda baş verən ümumi bir həzm problemidir. Bu duruma səbəb olaraq infeksiyalar, çirklənmiş qida və suyun istifadəsi, gigiyena qaydalarına riayət edilməməsi və ya bəzi dərmanlar qeyd etmək olar. İshal sadə bir problem kimi görünsə də, əslində riskləri olan durumdur. Bu səbəbdən ishal yaradan amilləri aşkar edib buna qarşı mübarizə aparmaq, ishalı qısa müddətdə aradan qaldırmaq lazımdır.
Tibbdə hirsutizm olaraq bilinən həddindən artıq tüklənmə qadınlarda kişi tipli tüklənmə vəziyyətidir. Bu vəziyyət hormonların balanssızlığından qaynaqlanır və adətən üz, çənə, sinə, arxa və qarın kimi nahiyələrdə tünd qalın tüklərin çoxalması ilə özünü göstərir. Hirsutizm qadınlarda həm estetik, həm də psixoloji narahatlığa səbəb ola və eyni zamanda daha ciddi bir sağlamlıq probleminin əlaməti ola bilər.
Menopauza qadının həyatının təbii dövrüdür və orqanizmin hormonal və fizioloji balansında əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb olur. Estrogen səviyyəsi azaldıqca maddələr mübadiləsi zə, kilo alma riski artır və sümük sıxlığı azalır. Bu proses zamanı qidalanma həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasında və menopauza əlamətlərinin idarə olunmasında mühüm rol oynayır. Düzgün qidalanma planı bədənin ehtiyac duyduğu qidaları təmin edərək həm fiziki, həm də ruhi sağlamlığa müsbət təsirlər yaradır. Bu yazıda menopauza zamanı sağlam qidalanmanın önəmini ətraflı müzakirə edəcəyik.
Böyrəklərdə duz kristalları adətən sidikdə mineralların həddindən artıq yığılması və kifayət qədər su istehlakı nəticəsində əmələ gəlir. Bu kristallar böyrəklərdə sərtləşərək daşa çevrilə bilər. Duz kristallarının əmələ gəlməsinin əsas amilləri arasında kifayət qədər su içməmək, həddindən artıq duzlu və ya zülalla zəngin qidalardan istifadə, genetik meyl və sidiyin turşu balansının pozulması daxildir. Böyrəklərdə duz kristallarının yığılması sidik yollarının infeksiyalarına, şiddətli bel ağrılarına və sidikdə qana səbəb ola bilər. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə ilə bu vəziyyətin qarşısını almaq mümkündür.
Müayinə üçün həkimə ehtiyacınız var?
