Adenoid toxuması uşaqların immun sisteminin mühüm bir hissəsi olaraq tənəffüs yollarından daxil olan mikroblardan qorunma təmin edir. Ancaq bu toxumanın həddindən artıq böyüməsi müxtəlif sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Burun tutulması, xoruldama, yuxu apnesi və təkrarlanan qulaq infeksiyaları kimi əlamətlərlə özünü göstərən adenoid böyüməsi uşağın həm fiziki, həm də zehni inkişafına mənfi təsir göstərə bilər. Bu yazıda uşaqlarda adenoid böyüməsindən, onun müalicə üsullarından ətraflı danışacayıq.
Uşaqlarda adenoid böyüməsinin simptomları adətən tənəffüs zamanı, yuxuda və ümumi sağlamlıqda özünü göstərir. Bu simptomlar böyümənin dərəcəsindən və uşağın ümumi sağlamlıq vəziyyətindən asılı olaraq yüngül və ya ağır ola bilər.
Burun tutulması və ağızdan nəfəs alma. Adenoid böyüməsinin ən çox görülən simptomlarından biri burun tıxanıqlığıdır. Böyüyən toxuma burun keçidləri arasındakı tənəffüs yollarını bağlayır və bu, uşağın burundan nəfəs almasını çətinləşdirir, uşağın ağızdan nəfəs almasına səbəb olur. Ağızdan nəfəs alma zamanla dişlərə və çənə quruluşuna mənfi təsir göstərərək uşağın üz inkişafında problemlər yarada bilər.
Xoruldama və Yuxu Apnesi. Genişlənmiş adenoidləri olan uşaqlarda xoruldama tez-tez olur. Yuxu zamanı adenoid tənəffüs yollarını daraldır, uşağın müntəzəm nəfəs almasına mane olur. Bu, uşağın tez-tez oyanmasına, narahat yatmasına və gün ərzində yorğun olmasına səbəb olur. Daha inkişaf etmiş hallarda adenoid böyüməsi yuxu apnesinə səbəb ola bilər. Yuxu apnesi uşağın yuxu zamanı tənəffüsünün qısa müddətə dayanması olaraq təyin olunur və ciddi sağlamlıq problemləri ilə nəticələnir.
Qulaq Problemləri. Adenoid böyüməsi Eustachian borusunu bağlaya, orta qulaqda maye toplanmasına və qulaq infeksiyalarına səbəb ola bilər. Əgər uşaq üçün tez-tez qulaq ağrısı şikayəti ilə həkimə müraciət edilirsə, bu adenoidin böyüməsini göstərə bilər. Müalicə edilməzsə, eşitmə itkisi kimi problemlər yaranır.
Nitq və qidalanma problemləri. Böyüyən adenoidlər uşağın nitqində burun tonu yarada və bəzi hərfləri düzgün tələffüz etməyi çətinləşdirə bilər. Bundan əlavə uşaqlar ağızdan nəfəs alma və burun tıxanıqlığı səbəbindən yemək yeməkdə çətinlik çəkə bilərlər.
Tez-tez baş verən infeksiyalar. Adenoid böyüməsi olan uşaqlar tez-tez yuxarı tənəffüs yollarının infeksiyaları ilə qarşılaşırlar. Bu, immunitet sisteminə mənfi təsir göstərə və uşağın ümumi sağlamlığını zəiflədə bilər.
Adenoid böyüməsi ilə əlaqəli simptomlar uşağın həyat keyfiyyətinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Ona görə də valideynlərin bu əlamətləri nəzərə almaları və qulaq-burun-boğaz mütəxəssisinə müraciət etmələri vacibdir. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə uşağın sağlamlığına və ümumi inkişafına müsbət təsir göstərir.
Adenoid böyüməsi uşaqların ümumi sağlamlığına mənfi təsir göstərən bir çox problemə səbəb ola bilər. Bu, təkcə fiziki sağlamlığa deyil, həm də yuxu keyfiyyətinə, öyrənmə bacarıqlarına və davranışına əhəmiyyətli təsir göstərir. Buna görə də, adenoid böyüməsinin simptomları vaxtında aşkar edilməli və müalicə edilməlidir. Adenoidin uşaqların sağlamlığına göstərdiyi təsirlər bunlardır:
Yuxu keyfiyyətinin pisləşməsi. Adenoid böyüməsi uşağın tənəffüs yollarını qismən və ya tamamilə bağlayır, bu da uşağın gecə boyu müntəzəm nəfəs almasını çətinləşdirir. Bu vəziyyət adətən xoruldama, narahat yuxu və tez-tez oyanma ilə özünü göstərir. Daha ciddi hallarda yuxu apnesinə səbəb olur. Yuxu apnesi yuxu zamanı uşağın nəfəsinin qısa müddətə dayandığı və ciddi sağlamlıq problemlərinə yol açan bir vəziyyətdir. Tədqiqatlar göstərir ki, adenoid problemi olan uşaqların təxminən 30%-i yuxu apnesi riski altındadır. Yuxu apnesi uşaqlarda xroniki yorğunluğa, konsentrasiyanın olmamasına və əsəbilik kimi davranış dəyişikliklərinə səbəb ola bilən bir haldır.
Öyrənmə Çətinlikləri. Artıq məlum oldu ki, adenoid yuxu pozuntusuna səbəb olur. Yuxu pozğunluğu da uşağın zehni və akademik fəaliyyətinə mənfi təsir göstərir. Məlumdur ki, beyin yuxu zamanı öyrənmə və yaddaş funksiyalarını tənzimləyir. Qeyri-kafi yuxu uşağın diqqətini qısaldır, məlumatı emal etmək qabiliyyətini azaldır və öyrənmə çətinliyinə səbəb ola bilər. Məsələn, dərslərdə tez yorulmaq, təlimatları yerinə yetirməkdə çətinlik çəkmək və akademik müvəffəqiyyətin aşağı olması adenoid böyüməsi ilə əlaqələndirilə bilər.
Davranışa bağlı təsirlər. Yuxunun olmaması uşaqların davranışlarına birbaşa təsir edir. Adenoid böyüməsi olan uşaqlarda hiperaktivlik, əsəbilik və emosional dalğalanmalara tez-tez rast gəlinir. Bəzi hallarda bu simptomlar diqqət çatışmazlığı hiperaktivlik pozğunluğu (DEHB) ilə qarışdırılır. Bununla belə, adenoidlər müalicə edildikdə bu davranışların əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdığı müşahidə edilmişdir.
Ümumi Sağlamlığa Təsirləri. Adenoid böyüməsi də uşağın immunitet sisteminə təsir göstərə və tez-tez infeksiyalara səbəb ola bilər. Bundan əlavə, burnu ilə nəfəs ala bilməyən uşaqlar ağızdan nəfəs aldıqlarından onların tənəffüs yolları daha çox quruyur və infeksiyalara daha həssas olur.
Adenoid böyüməsi uşağın fiziki, zehni və emosional sağlamlığına hərtərəfli təsir göstərə bilən bir vəziyyətdir. Buna görə də, bir mütəxəssisə müraciət etmək və əlamətlər görünəndə lazımi tədbirləri görmək uşağın həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir.
Adenoid böyüməsinin diaqnozu uşağın simptomları və şikayətləri əsasında həkim tərəfindən tətbiq edilən bəzi üsullarla qoyulur. Bu proses düzgün diaqnozun qoyulması və uyğun müalicə üsulunun təyin edilməsi baxımından əhəmiyyətlidir. Adenoid böyüməsindən şübhələnirsinizsə, qulaq, burun-boğaz, yəni LOR həkiminə müraciət edilməli və diaqnoz zamanı aşağıdakı addımlar izlənməlidir:
Fiziki Müayinə. Diaqnostik prosesin ilk mərhələsi fiziki müayinədir, bu müddət ərzində həkim uşağın ümumi vəziyyətini qiymətləndirir. Həkim uşağın burun tıxanıqlığı, xoruldama, ağızdan nəfəs alma kimi şikayətlərini dinləyir, boğaz, burun və qulaqlarını yoxlayır. Bu müayinə zamanı adenoid böyüməsi ilə əlaqəli ola biləcək digər simptomlar da araşdırılır.
Endoskopiya. Adenoidlərin diaqnozu üçün ən çox istifadə edilən üsullardan biri burun endoskopiyasıdır. Bu üsulda burun dəliklərindən nazik və elastik kameralı boru yeridilir və adenoidin ölçüsü, tənəffüs yollarına təsiri birbaşa müşahidə edilir. Endoskopiya adenoidin dəqiq ölçüsünü təyin etmək üçün çox təsirli bir üsuldur və ümumiyyətlə uşaqlarda narahatlıq yaratmayan bir prosedur hesab olunur.
Rentgen və görüntüləmə üsulları. Bəzi hallarda həkim adenoidin ölçüsünü və mövqeyini qiymətləndirmək üçün rentgen şüaları təyin edə bilər. Yan profilin rentgen şəkilləri adenoidin tənəffüs yollarına nə qədər təsir etdiyini göstərir. Daha mürəkkəb hallarda kompüter tomoqrafiyası (CT) kimi qabaqcıl görüntüləmə üsulları da istifadə edilir.
Düzgün diaqnoz adenoid problemlərinin effektiv müalicəsində mühüm rol oynayır. Bu səbəbdən valideynlər diaqnostik proses zamanı uşağın əlamətlərini diqqətlə müşahidə etməli və bu simptomları həkimlə bölüşməlidirlər. Məsələn, yuxu zamanı uşağın xoruldaması, tez-tez infeksiyalar və ya nəfəs almaqda çətinlik çəkməsi kimi hallar həkimə düzgün diaqnoz qoymağa kömək edəcək. Uşağın əvvəllər keçirdiyi xəstəliklər və ya allergiya haqqında məlumat vermək də vacibdir.
Adenoidin müalicə üsulu adenoidin ölçüsü, simptomların şiddəti və uşağın ümumi sağlamlıq vəziyyəti kimi amillərdən asılı olaraq müəyyən edilir. Müalicə ümumiyyətlə üç əsas üsulla həyata keçirilir. Bu üsullara dərman istifadəsi, təbii üsullar və cərrahi müdaxilələr daxildir.
Adenoid böyüməsinin yüngül hallarında dərman müalicəsi təsirli bir seçim ola bilər. Antibiotiklər xüsusilə infeksiyanın adenoidin böyüməsinə səbəb olduğu hallarda istifadə olunur. Belə ki, antibiotiklər infeksiyanı müalicə edərək adenoidin ölçüsünü azaltmağa kömək edir.
Steroid burun spreyləri adenoid şişkinliyini azaltmaq üçün adətən istifadə edilən başqa bir dərman müalicəsidir. Bu spreylər iltihabı və burun tıxanıqlığını aradan qaldırır. Uzunmüddətli istifadə üçün həkim nəzarəti tələb olunur, çünki düzgün istifadə edilmədikdə yan təsirlər yarana bilər.
Təbii müalicələr dərmanlara və ya cərrahiyyəyə alternativ olaraq qəbul edilir. Xüsusilə, bitki çayları, burun təmizliyi üçün duzlu su spreyləri və immunitet sistemini gücləndirən qidalanma vərdişləri kimi üsullar adenoid böyüməsi əlamətlərinin aradan qaldırılmasında dəstək olacaqdır.
Ancaq unutmaq olmaz ki, təbii üsullar adenoidləri tam sağalda bilməz. Bu üsullar simptomları aradan qaldırmaq və infeksiya riskini azaltmaq üçün istifadə olunur. Məsələn, dəniz duzu ilə burun qarqaraları burun tıxanıqlığını müvəqqəti olaraq aradan qaldıra bilər.
Hər uşaq fərqlidir və adenoid böyüməsini müalicə etmək üçün istifadə edilən üsullar uşaqdan uşağa dəyişə bilər. Məsələn, bəzi uşaqlar üçün dərman kifayət edə edirsə, daha ciddi hallarda cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər. Ona görə də müalicə prosesində ailələrin LOR mütəxəssisi ilə sıx əməkdaşlıq etməsi vacibdir.
Övladında hər hansısa simptom müşahidə edən hər kəs problemin həllini araşdırmağa və düzgün müalicə variantları axtarmağa çalışır. Uşaqlarda baş verən adenoid böyüməsində də tez-tez verilən suallar var. Bu sualları və sualların cavablarını sizə təqdim edirik.
Adenoid böyüməsi ümumiyyətlə 3-10 yaş arası uşaqlarda müşahidə olunur. Yetkinlik dövründə adenoid adətən kiçilir və ya yox olur, buna görə də böyüklərdə nadir hallarda problem olur.
Adenoid böyüməsinin uşağın nəfəs almasına ciddi maneə törətdiyi, yuxu apnesinə səbəb olduğu və ya tez-tez təkrarlanan infeksiyalara səbəb olduğu hallarda cərrahi müdaxilə tövsiyə olunur.
Adenoidlərin böyüməsinin qarşısını almaq mümkündür, tez-tez baş verən infeksiyaların qarşısını almaq üçün gigiyena qaydalarına diqqət yetirmək, allergenlərdən qaçınmaq və uşağın immunitet sistemini gücləndirmək vacibdir.
Tibbdə adenoidektomiya kimi tanınan adenoid cərrahiyyəsi burun nahiyəsində adenoid toxumasının cərrahi yolla çıxarılmasıdır. Bu əməliyyat xüsusilə adenoidin böyüdüyü və tənəffüs yollarını bağladığı, yuxu apnesinə səbəb olduğu və ya tez-tez təkrarlanan infeksiyalara səbəb olduğu hallarda həyata keçirilir. Adenoidektomiya uşaqlarda ən çox görülən cərrahi əməliyyatlardan biridir və ümumiyyətlə sadə, təhlükəsiz əməliyyat hesab olunur.
Tibbdə serum kimi tanınan qulaq çirki bədənin təbii müdafiə mexanizmidir. Qulaq kanallarında ifraz olunan bu maddə qulaq pərdəsini qoruyur, toz, çirk və mikroorqanizmlərin daxili qulağa çatmasının qarşısını alır. Bundan əlavə, qulağı nəm saxlayaraq quruluqdan qoruyur. Ancaq qulaq çirkinin həddindən artıq yığılması və ya təmizlik zamanı edilən səhvlər eşitmə problemlərinə və infeksiyalara səbəb ola bilər.
Uşaqlarda bağırsaq qurdları adətən parazitlərin yaratdığı ümumi sağlamlıq problemlərindən biridir. Bağırsaq qurdları 2 yaşdan yuxarı və 6-cı sinifədək uşaqlarda daha çox olur.
Rinoplastikadan sonra sağalma prosesi əməliyyatın müvəffəqiyyəti və qalıcı nəticələri baxımından cərrahi müdaxilə qədər əhəmiyyətlidir. Bu müddət ərzində həkimin tövsiyələrinə tam əməl etmək həm estetik, həm də funksional olaraq istədiyiniz nəticəni əldə etməyə kömək edəcək. Əməliyyatdan sonrakı dövrdə müntəzəm müayinələr burun nahiyəsinin sağalma prosesini izləmək və mümkün fəsadların əvvəlcədən aşkar edilməsində mühüm rol oynayır.
Epilepsiya beyin hüceyrələrinin anormal elektrik fəaliyyəti nəticəsində yaranan nevroloji xəstəlikdir. Uşaqlarda epilepsiya ümumi sağlamlıq problemlərindən biridir və müxtəlif növlərdə özünü göstərir. Xəstəliyin simptomları yüngül huşun itirilməsindən şiddətli qıcolmalara qədər dəyişir. Uşaqlarda epilepsiyanın səbəbləri genetik meyl, doğuş zamanı fəsadlar və ya beyin infeksiyaları kimi amillərdir.
Müayinə üçün həkimə ehtiyacınız var?
